Eerbetoon aan de Eregalerij
[Recensie] De elegante klassieke uistraling van het boek Rijks Masters of the Golden Age is geheel in overeenstemming met de Eregalerij van het Rijksmuseum. De historisch aandoende calligrafie vergezelt de getoonde schilderijen op stijlvolle wijze omgeeft en laat deze nog meer spreken.
In dit boek zijn 64 schilderijen opgenomen die in het hart van het Rijksmuseum tentoon worden gesteld in de Eregalerij. Rijks Masters of the Golden Age is “… meer dan een boek, het is een kunstproject op zichzelf”. De passie voor kunst is bijna voelbaar in dit zeer fraai uitgegeven boek dat door zijn formaat en omvang indruk maakt.
Het Rijksmuseum is ontworpen door Pierre Cuyper, vooraanstaand Nederlands architect die leefde van 1827 – 1921. Het Rijksmuseum werd in 1885 voltooid en in feite gebouwd rond De Nachtwacht van Rembrandt, hét icoon van dit museum en misschien ook wel van Nederland.
De commentaren van diverse mensen getuigen van respect voor de schilder en zijn werk. Het is fascinerend om te lezen hoe deze mensen van heel verschillende achtergronden door een schilderij worden geraakt. De persoonlijke toon getuigt van hun relatie met kunst.
Johannes Vermeer
Van veel schilderijen zijn details op ware grootte en ook in een nog hoger percentage afgebeeld waardoor je dicht bij het schilderij komt en dingen ziet die je anders zouden ontgaan omdat je in een museum vaak op – gepaste – afstand naar een schilderij kijkt. Zo zijn er fraaie details van bijvoorbeeld De brieflezende vrouw van Johannes Vermeer en van het Stilleven van Willem Claeszoon Heda waar de glans voor voorwerpen levensecht naar voren komt. Op de details van de Guirlande van fruit en bloemen van Jan Davidszoon de Heem zijn insecten en een witte vlinder goed zichtbaar. De details van Meisje in blauwe jurk van Johannes Corneliszoon Verspronck zijn bijzonder fraai en tonen het vakmanschap van de schilder. In de details van Stilleven van zilveren kan en porceleinen schaal van Willem Kalf wordt de realistische schilderkunst goed duidelijk.
De eenvoud van het alledaagse leven komt bijna verstild tot uitdrukking in Mensen op de binnenplaats achter huis van Pieter de Hooch. De kijker wordt betrokken bij de beslotenheid van dit samenzijn. De breedte van de toenmalige samenleving komt in de schilderijen ook naar voren. Aan de ene kant is er het schilderij Adolf en Catharina Croesen, de burgemeester van Delft met zijn dochter. De welgestelde Maarten en Oopjen stralen zelfbewust rijkdom uit in hun kleding. Pieter Roelofs, hoofd schilderijen en beeldhouwkunst in het Rijksmuseum, vertelt dat Rembrandt hier f 1000 honorarium voor kreeg (nu € 12.000). Dat lijkt een aardig bedrag maar het is betrekkelijk in het licht van de bruidsschat die Oopjen meekreeg: f 32.000 (nu € 420.000).
Aan de andere kant is er Bakker Arent Oostwaard en Catharina Keizerswaard van Jan Steen. Lidewij Edelkoort, trendwatcher, geeft bij dit schilderij een mooie beschouwing over brood door de eeuwen heen. Ook de schilderijen Moeder die het haar van haar dochter ontluist en De vrouwen bij de linnenkast, beide van Pieter de Hooch, zijn beelden van het alledaagse leven van gewone burgers.
De vaandeldrager
Interessant is het commentaar van Fusien Bijl de Vroe, kunsthistorica, bij De vaandeldrager van Rembrandt dat in 2022 in het Rijksmuseum wordt opgenomen. Het schilderij is in bezit geweest van George IV, koning van Engeland, en de familie Rothschild. Het werd voor 175 miljoen euro aangekocht. Andere commentatoren zijn onder andere Erwin Olaf en Jan de Bont, beide filmproducent.
De Nachtwacht van Rembrandt wordt uitgebreid in allerlei details belicht. In het commentaar van Joe Pine, Amerikaans auteur, komt het gebruik van licht en schaduw naar voren. Hij staat ook stil bij de wijze waarop Rembrandt de ruimte gebruikt en beweging geeft aan de afgebeelde personen. Dit was destijds een vernieuwende benadering.
Jan Six staat in zijn commentaar stil in het schilderij Melkmeisje van Johannes Vermeer stil bij de spijker die op de wand achter het meisje zichtbaar is. De functie van deze spijker fascineert hem maar deze is niet duidelijk. Van enkele schilderijen wordt ook de achterkant getoond, iets dat je normaal nooit te zien krijgt.
Zo is de Eregalerij “de tempel voor grote kunstenaars maar ook voor u, de bezoeker” zoals in het slotwoord wordt gezegd. Dit boek werpt een waardige blik op de 64 schilderijen in dit centrale gedeelte van het Rijksmuseum.
Marcel Wanders is ontwerper. Rijks Masters of the Golden Age werd voor het eerst uitgegeven in 2016, dit is de vijfde druk, uitgebreid met De vaandeldrager van Rembrandt. Van dit Engelstalige boek zijn ook grotere en nog luxere edities verkrijgbaar.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
