Riki Mijling laat je ruimte beleven
[Recensie] De tussenruimte en het lege vlak zijn belangrijk in het werk van kunstenares Riki Mijling (1954). Onlangs verscheen over haar sculpturen (2018-2021) en haar werken op papier (2019-2021) een monumentale uitgave onder de titel Infinite Void (Oneindige Leegte). Wat Mijling met haar werk wil zeggen zie je terug in de vormgeving en de inhoud van deze publicatie. Ruimte is daarbij in allerlei opzichten belangrijk. Het forse formaat, de forse afbeeldingen met leegte om zich heen, de werken die van de ene pagina doorlopen op de andere waardoor extra ruimte gecreëerd wordt en de ruimte voor de verbeelding die de tekstuele bijdragen van kunsthistorici en auteurs Antoon Melissen en Michael Schneider geven. Schneider spreekt zelfs van ‘respect voor de leegte’. Werken en tekst, vorm en inhoud smelten in deze uitgave samen tot een poëtisch geheel.
Essentiële – reductie
“Naast klaarheid, structurele ordening en het ingehouden karakter van haar werken, ervaart de beschouwer in Mijlings werken een warmte, een bezieling waarmee de kunstenaar haar werken weet te ‘laden’,” schrijft Michael Schneider, die verder ingaat op wat je als kijker ervaart als je naar het werk van Mijling kijkt: “De objecten lijken te zweven, en de geringe afstand tot de wand zorgt voor een schaduwspel dat de plasticiteit van de werken doet toenemen.” De tussenruimtes spelen een belangrijke rol.
Wanneer je naar het werk van Mijling kijkt dan zie je dat ze op zoek is naar het essentiële en weglaat wat weggelaten kan worden. Het resultaat zijn zuivere geometrisch-abstracte werken. Antoon Melissen: “We kunnen het essentialisme noemen, we kunnen een link leggen met minimalistische invloeden.” Maar bij minimalisten ging het onder meer om een strakke huid van het werk, bij Mijling is juist de huid van het werk juist levendig onder meer door het branden van het staal en de corrosie van het cortenstaal. Het steeds meer weglaten noemt Melissen ‘reductie’. De vorm is gereduceerd, maar het werk bezit een diepere inhoudelijke laag. De tussenruimtes, leegtes zijn essentieel: wat er niet is, is er juist wel. Haar werk gaat ook over kijken en zien. Je wordt uitgenodigd met aandacht te kijken, te ontdekken wat er niet is, maar toch aanwezig is.
In zijn bijdrage Een open plek in het veld zet Melissen het werk in de context van andere kunstenaars en maakt interessante verbindingen. Bijvoorbeeld naar de Bruder Klaus Kapelle in de Eiffel van de Zwitserse architect Peter Zumthor. Een verstilde, abstracte kapel, die in het landschap op een voorraadsilo lijkt. “Een blok op afstand, maar van nabij een van de zinnelijkste bouwwerken die ik in lange tijd zag,” schrijft Melissen. De kapel ontstond na het wegbranden van de bomen die dienden als bekisting. Hij legt vervolgens de relatie met de gebrande sculpturen van Mijling. Maar hij legt ook een verbinding naar Fernando Pessoa, de favoriete dichter van Mijling, door het te hebben over het verschil tussen kijken en zien, want ook daarover gaat haar werk. Dingen die weggelaten zijn refereren aan wat aanwezig is. Pessoa: “Kunnen zien zonder te denken, / Kunnen zien wanneer men ziet, / Een niet denken wanneer men ziet.” Wellicht is dit de kern van Mijlings werk. Als je de tijd neemt en met aandacht kijkt ontdek je wat er niet is en merk je dat het een essentieel onderdeel van het werk is.
Mijlings tekeningen lijken op schetsen, ontwerpen, maar zijn ook autonoom. Net zoals ze haar sculpturen van een huid voorziet doet ze dat in haar tekeningen ook, met oil stick. De foto’s in het boek tonen de werking van het oppervlak van haar werk. Door een lichte bevochtiging ontstaat het roestpatina op haar cortenstalen beelden, het branden van het staal levert allerlei kleurschakeringen op die ontstaan door de werking van het staal. En het gebruik van het oil stick zorgt voor een mooie textuur in haar tekeningen.
Poëtische beelden
In het begin van deze recensie had ik het over de verbinding met de poëzie. Ook in de poëzie gaat het om de ruimte die woorden, ritme, metrum, vorm, beeldspraak en klank creëren om nieuwe betekenis te geven waardoor je vervolgens geraakt wordt. Mijling zet haar eigen poëtisch kader in. Je ervaart de gelaagdheid in het werk van Mijling door het spel met ruimte, licht en schaduw, het spel met vorm en lijnen, de kleur van de huid van de werken. En daar waar het bij poëzie gaat om sublimatie ervaar je dat ook bij haar beelden: de tussenruimtes of lege plekken in haar werk, de huid van tekeningen en beelden zijn niet leeg, maar geven juist een nieuwe betekenis. De leegte zorgt voor verstilling, reflectie. Leegte krijgt betekenis en je ziet daardoor meer en beleeft de ruimte op een andere manier. Kijk naar de voor- en achterkant van het boek: twee afbeeldingen met als titel Infinite Void, een in cortenstaal en een in gebrand staal: een wereld van verschil met steeds een open ruimte die de kijker uitnodigt zijn eigen verbeelding aan het werk te laten zetten. Poëzie in staal. Beleef de ruimte.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
De tentoonstelling is tot en met 3 oktober te zien. Kijk hier voor meer informatie
