Het vijfhonderdjarig bestaan van robots
[Recensie] Wie tegenwoordig een techniekbeurs bezoekt, kan er bijna zeker van zijn dat bij een of meerdere stands een robot staat. Vaak gaat het om de Pepper, een door het Japanse SoftBank in 2014 ontwikkelde robot op drie wielen, die vooral als functie lijkt te hebben de aandacht trekken.
De Pepper zal voor veel mensen het stereotype beeld bevestigen van hoe robots eruitzien: ze moeten zo veel mogelijk op mensen lijken, en dier handelingen zo goed mogelijk imiteren. Daarbij zal ook al snel het idee overheersen dat de robot een verschijnsel van recente datum is. Toch blijkt de robot een zeer lange geschiedenis achter de rug te hebben: “Robots hebben altijd een prominente plaats ingenomen op het grensvlak van de technologie”, schrijven de auteurs van het boek Robots; the 500-year quest to make machines human. Ze verwijzen hierbij naar de machine die Leonardo da Vinci in 1495 ontwierp: een ridder in een harnas, die kon zitten, staan en zijn armen en kaken kon bewegen. Ruim vijftig jaar later ontwierp de militaire chirurg Ambroise Paré een mechanische prothesehand, die dankzij een systeem van haken en veren voorwerpen kon vastpakken. En zo zijn er nog veel andere voorbeelden uit het verleden.
Interessant is overigens dat er ook namaakrobots ontwikkeld zijn, die in werkelijkheid een vorm van bedrog waren. Zo presenteerde Wolfgang von Kempelen in 1770 een als Turk verklede pop, die aan een tafel zat en met zijn beweeglijke arm een schaakpartij kon spelen. Het toegestroomde publiek kon via een geopend deurtje zien dat er onder het tafelblad een uurwerk zat, die de bewegingen mogelijk zou maken. Von Kempelen reisde met zijn vinding de wereld rond, maar schaakspelen kon de automaat niet. Want later bleek dat in de kast steeds een man verborgen zat, die de gewenste zetten deed.
Dit is echter een uitzonderlijk geval; bij de meeste voorbeelden gaat het om ingenieuze mechanische constructies, zoals de differentiaalmachine van Charles Babbage uit 1832, die met behulp van een tandwielmechanisme ingewikkelde wiskundige sommen kon maken.
Vader Tijd
De samensteller van het boek, werktuigkundig curator Ben Russell van het Londense Science Museum, besteedde ook aan de ontwikkelingen van klokken en uurwerken. Een mooi voorbeeld is de tafelklok uit circa 1645, die niet alleen de tijd aangaf, maar die via een ingenieus mechaniek ‘Vader Tijd’ elk kwartier op een bel liet slaan.
Opvallende afwezigen zijn de al jarenlange industriële robots; deze komen in het geheel niet aan bod in het boek en het is niet duidelijk waarom.
Het boek is samengesteld naar aanleiding van een tentoonstelling, die vorig jaar in het Science Museum te zien was. Dat zal een gemiste kans zijn voor velen, maar dit informatieve boek met veel schitterende afbeeldingen maakt voor hen heel veel goed.
—
Eerder verschenen in TW
