Dieper doordringen in het Evangelie
Bijbelwetenschapper Wim Weren gaat op zoek naar overeenkomsten en verschillen tussen de vier evangelies. Het resultaat is een zeer leesbaar en bruikbaar boek.
[Recensie] In grote lijnen is menigeen redelijk vertrouwd met het levensverhaal van Jezus zoals dat beschreven wordt in het Nieuwe Testament. Minder bekend is de wijze waarop de vier evangelies onderling van elkaar verschillen. Dat roept de vraag op naar het eigene van Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes. Wat is typerend voor de een en de ander? Wim Weren brengt overeenkomsten en verschillen voorbeeldig in kaart. Weren is emeritus hoogleraar bijbelwetenschappen aan de Universiteit van Tilburg en gaf in Oisterwijk een leerhuis over de evangelies. Het materiaal dat hij daar gebruikte, heeft hij uitgewerkt tot een stevige studie van ruim driehonderd bladzijden. Het boek is bestemd voor mensen die persoonlijk of in groepsverband op zoek willen naar de zin en betekenis van de evangelies. In het bijzonder heeft Weren pastores, predikanten en catecheten op het oog die een bijbelkring of leerhuis organiseren. Zij kunnen daarbij dan ook gebruik maken van 26 powerpointpresentaties met illustraties en kunstwerken die online beschikbaar zijn. Woord en beeld krijgen alle ruimte in deze aanpak.
Per evangelie biedt de auteur een korte inleiding aan, gevolgd door vijf of zes essays. Vaak gaan die aan de hand van een tekst over een bepaald thematiek. Welke rol spelen de vrouwen in het evangelie van Matteüs? Wat is de apocalyptische toekomstvisie van Marcus? Hoe treedt Jezus als genezer en exorcist op bij Lucas? Of hoe schetst Johannes de rol van Pilatus in de berechting van Jezus? Heikele kwesties gaat Weren niet uit de weg. Kun je bijvoorbeeld van het Matteüsevangelie zeggen dat het anti-Joods is? Op deze en andere vragen probeert Weren telkens een genuanceerd antwoord te geven. Het materiaal dat hij daarbij aanreikt, is niet altijd even gemakkelijk maar wel zeer de moeite waard. Het boek maakt gebruik van zowel een literaire als een intertekstuele benadering. In het eerste geval wordt gekeken naar de rode draden binnen het evangelie zelf. In het tweede geval naar stof buiten het evangelie die door een evangelist verwerkt is. Vaak gaat het dan om stof uit het Oude Testament. Een mooi voorbeeld is het geboorteverhaal bij Matteüs. Dat past binnen dit evangelie helemaal bij de dubbele afkomst die Matteüs benadrukt: de oorsprong van Jezus ligt zowel in Israël als bij God. Buiten het evangelie is er een overduidelijke lijn. naar de geboorte van Mozes. Wie Matteüs naast het boek Exodus legt, zal ontdekken dat koning Herodes en de farao van Egypte verdacht veel op elkaar lijken. Beiden zijn wrede heersers die er niet voor terugdeinzen kinderen te vermoorden.
Teksten kun je niet loskoppelen van hun ontstaansmilieu. Dan worden ze gemakkelijk opgeblazen tot dragers van onveranderlijke waarheden, aldus Weren. Daarom besteedt hij ook regelmatig aandacht aan de wereld van toen. Hoe leefden en dachten de eerste volgelingen van Jezus in de eerste eeuw? Hoe werkt dat door in de teksten die ze schreven? Dat roept meteen de vraag op wat deze oude teksten ons vandaag de dag nog te zeggen hebben. Ook die stap gaat Weren niet uit de weg. Naast eigen suggesties formuleert hij in dit kader af en toe een vraag of opdracht. Helaas komt dit onderdeel vaak niet goed uit de verf. Dat doet echter weinig af aan de kwaliteit van dit zeer leesbare en bruikbare boek.
—
Eerder verschenen in Volzin
