[Interview] De afgelopen jaren heb ik Ilse al diverse keren mogen ontmoeten en spreken. Dat zijn altijd bijzonder hartelijke en openhartige bijeenkomsten. Zo ook deze keer wanneer ik haar thuis opzoek om te praten over haar nieuwe boek, Minnaar. Ik word begroet door haar, al op leeftijd zijnde hond, Dunja. Daarna een rondleiding door het huis waar ze nu een kleine twee jaar woont, samen met haar man Bas en hun dochtertje Betje. Op de vide staat een bureau met laptop. Dit is haar vaste schrijfplek.
Ilse: ‘Alleen als er beneden teveel lawaai gemaakt wordt, trek ik mij terug in de slaapkamer. Daar staat de stoel waar ik vroeger altijd op zat om te schrijven.’
Roelant: ‘Dit is al je vijfde boek, vierde thriller.’
Ilse: [lachend] ‘Ik begin al echt een oeuvre te krijgen. Ik ben dol op schrijven. Mijn lol is echt om die woordjes op een rij te zetten. Daar word ik zó blij van. Ik ben een heel tevreden mens, maar je moet wel je ambitie houden. Je moet niet vergeten om jezelf telkens te vernieuwen. Deze is weer heel anders dan Meisje van me, vind je niet?’
Roelant: ‘Zeker, maar op een bepaalde manier ook bijna een soort vervolg, een logische reeks. [verbazing alom] In je vorige boek ging het over de bijna obsessieve kinderwens, bij Minnaar zijn de kinderen al het huis uit en vraagt jouw hoofdpersoon zich af: is dit het nu? Maar jouw boek is niet bepaald een… hoe zeg je dat nu netjes, reclame voor vreemdgaan.’
Ilse: [lachend] ‘Nee. Maar ook geen reclame voor het huwelijk. Want ook al ben je getrouwd, hoe goed ken je elkaar nu eigenlijk? Ik geloof er heel erg in dat je met een bepaalde partner een deel van je leven leeft, en in dat deel ook helemaal voor elkaar gaat. En dat daarna heel goed een andere partner kan komen met wie je een tijdje bent. Je kijkt er heel moeilijk bij wanneer ik dit zeg.’
Roelant: [aarzelend] ‘Ja, het toekomstperspectief voor je personages vind ik nou niet heel erg bemoedigend. Okay, er zijn dingen opgelost maar tegen een hoge prijs.’
Ilse: ‘Maar het schuldgevoel waar Nina onder gebukt ging, is wel weg nu. Dat geeft haar ruimte om verder te gaan. Maar iedereen kan er zijn eigen verhaal in lezen natuurlijk. Dat is nou juist zo mooi van een boek. Het is één tekst, maar er zijn duizenden interpretaties.’
Roelant: ‘Wat me intrigeert is dat je verteld hebt dat je er heel veel seksscènes uit hebt gehaald nadat het boek bij proeflezers was geweest.’
Ilse: ‘Nou niet zozeer heel veel scènes, maar wel de expliciete, grove verwijzingen. Bij mijn vorige boek, Meisje van me, vielen sommige lezers over de soms grove en harde bewoordingen. Die heb ik eruit gehaald bij dit boek. Want ik vind het vervelend dat mensen het op die manier ervaren. Mensen tegen de borst stuiten is niet wat ik wil bereiken in een boek.’
Roelant: ‘Maar dat is dan eerder hún probleem zou ik zeggen.’
Ilse: ‘Dat is wel zo, maar ik schrijf boeken omdat ik gelezen wil worden. Ik ga wel bij mijzelf na wanneer ik het weg zou halen, zou dat het boek ontkrachten? Dat vond ik niet, zodoende konden die passages eruit.’
Roelant: ‘Je omschrijft het in jouw boek wel heel mooi, ik citeer: Hoe de affaire zich ook ging ontwikkelen, ze zou voor altijd weten dat dit soort seks bestond. Ze kon nooit meer niet weten wat ze miste. Dat zegt alles en zet de verbeelding van de lezer in volle gang.’
Ilse: ‘Dank je wel.’
Roelant: ‘Maar later in het boek laat je Nina verzuchten: Ze had alles wat ze had opgebouwd op het spel gezet voor wat geiligheid. Daarmee ontkracht je het weer een beetje.’
Ilse: ‘Er zit wel een tijdje tussen die twee uitspraken in. Bij de eerste quote zit ze nog middenin die affaire en wil ze het liefste alleen maar méér. Bij de tweede heeft ze al een eind aan de relatie gemaakt en kijkt ze er anders tegenaan. Voor mijzelf een heel herkenbaar gevoel. Vergelijk het eens met verhuizen. Zodra je weet dat je in een ander huis gaat wonen, vallen de gebreken van je huidige woning je pas goed op, dingen die je niet mooi of leuk vindt. Zodra je een beslissing hebt genomen, ga je met andere ogen kijken naar wat er is geweest. Als iets een deel van je verleden gaat worden, krijgt het een andere betekenis dan wanneer je midden in zo’n situatie zit. Als je heel fijn met iemand hebt gevreeën, ben je er de volgende dag nog vol van, maar na drie weken denk je oh ja, ik weet dat het leuk was, maar je voelt het niet meer. [we lachen uitgebreid] Dat is wat er in het boek gebeurt.’
Roelant: ‘Er staat geen regelmaat of tijdsaanduiding hoe lang de affaire heeft geduurd in jouw boek. Hoe vaak ze elkaar gezien hebben. Dat heb je expres een beetje vaag gehouden?’
Ilse: ‘Ik heb het niet precies omschreven, maar voor mijzelf heb ik wel een beeld hoelang het heeft geduurd.’
Roelant: ‘Wat ik erg sterk vind, is de geloofwaardigheid waarmee je Søren verliefd hebt gemaakt op Nina. Als puber mee met haar gezin op vakantie heeft zich deze fixatie gevormd toen hij stiekem naar haar keek toen ze naakt in een meertje aan het zwemmen was. Voeg daar een verstoorde frustratie tolerantie uit zijn opvoeding aan toe en je krijgt een obsessief persoon, die geen Nee accepteert. En dan is het niet van belang hoe mooi Nina wel of niet is.’
Ilse: ‘Nina is echt geen vrouw naar wie iedere man op straat zijn hoofd naar toe omdraait. Ze is niet lelijk, maar er staat nergens in het boek dat ze beeldschoon is. Het is een gewone vrouw. Ik zou haar zelf kunnen zijn bij wijze van spreken.’
Roelant: ‘Je houdt zelf van een lekker glas wijn en je hebt al jaren een hond. Twee zaken die niet of nauwelijks in jouw boeken voorkomen.’
Ilse: ‘In De onderkant van Sneeuw komt een hond voor. Die wordt vergiftigd door een stuk leverworst, vreselijk. [lachend] Wat ben ik ook een naar mens in mijn boeken. Maar inderdaad, geen drinken en geen huisdieren verder in mijn boeken. En ook geen lieve, zachte mensen komen er in voor. Mijn boeken zijn misschien heel anders dan ik zelf ben. [we lachen beide] Dat hoor ik wel van mensen die me kennen. Die kunnen zich niet voorstellen dat ik zulke boeken schrijf.’
Roelant: ‘Laten we het hebben over Søren, de 23-jarige kitesurfer. Hij kan het niet verkroppen dat Nina hem aan de kant zet.’
Ilse: ‘Over Søren hoor ik van veel lezers dat ze hem in het begin een psychopaat vinden, maar later in het boek krijgen ze medelijden met hem.’
Roelant: ‘Dat heb je ook heel goed gedaan door ook dingen uit zijn jeugd neer te schrijven, een reden te geven dat hij doet zoals hij doet. Als lezer veroordeel je zijn daden, maar je kan ze wel begrijpen. Hij vertelt zelf totaal anders over zijn verleden dan hoe het werkelijk gegaan is. Wanneer Nina nader onderzoek naar hem doet, komt ze daarachter.’
Ilse: ‘Dé waarheid bestaat namelijk niet. Er is alleen een perceptie van het leven. Dat laat ik Søren appen aan Nina en zo denk ik er zelf ook over. Het hangt er vanaf aan welke kant je staat.’
Roelant: ‘Wanneer Nick beschuldigd wordt van aanranding van een minderjarige kan hij zich daar nauwelijks tegen verweren. Laster kan verwoestend werken blijkt het. Ik moet opeens aan de bijbel denken waarin laster ook sterk veroordeeld wordt.’
Ilse: ‘Ja, bewijs maar eens dat het niet is gebeurd. Officieel moet je eerst dingen aantonen voordat je schuldig bent. Maar je hoeft maar één keer iets te zeggen over een man dat hij aan een meisje heeft gezeten, dan is er niemand die dat meer vergeet. Of die beschuldiging dan vals is of niet.’
Roelant: ‘Ik moet meteen aan die Deense film Jagten denken waarin een leraar valselijk beschuldigd wordt van onzedelijk gedrag door een klein meisje. Pure laster, maar hij kan zich niet verdedigen. Je schrijft: Wat heb je immers aan de waarheid als je de publieke opinie tegenhebt?’
Ilse: ‘Dat is zo. En het zijn alleen maar woorden, je kunt het niet vasthouden. Dat vind ik een heel mooi gegeven, dat woorden zó sterk kunnen zijn. Wat Nick in mijn boek overkomt, zijn niet alleen woorden, er is ook beeldmateriaal die de zaak op zijn minst dubieus maakt. Maar als mens doe je soms bepaalde dingen waar later een geheel andere betekenis aan gegeven kan worden. Hetzelfde geldt bij een interview. Iemand kan een quote van je nemen, iets dat je echt hebt gezegd, maar in een andere context geplaatst een geheel andere betekenis krijgt. Vandaar mijn opmerking over de perceptie versus de waarheid. Vanuit Sørens perspectief heeft hij het allemaal goed gedaan. Ze heeft wat extra aansporing nodig om naar me toe te komen, is zijn gedachtegang. Zij moet een reden hebben om bij haar man weg te gaan. En die geeft hij haar.’
En dat geeft óns een erg spannend boek. Dank je wel Ilse, voor dit gezellige gesprek.
Roelant
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
