Karin Slaughter heeft een speciaal plekje in haar hart voor de lage landen. Nederland en België waren de eerste landen waar zij succes had als auteur. Al 20 jaar schrijft zij elk jaar een boek en komt dat dan via een boekhandel signeertoer persoonlijk in ons land promoten. Daar mocht ik haar ook al een keer ontmoeten. Door bekende omstandigheden blijft ze dit jaar thuis. Ik heb via zoom een gesprek met haar.
Roelant: ‘Hallo Karin, wat heb je weer een geweldig boek geschreven. Een standalone genaamd Valse Getuige.’
Karin: ‘Yeah, het was erg leuk om dit boek te schrijven. Mijn idee was om het over twee zussen te hebben, die hetzelfde jeugdtrauma doorgemaakt hebben, maar daar volledig verschillend op reageren. Hun volwassen levens zijn totaal in een andere richting gegaan. De ene zus, Leigh, heeft zich op haar carrière gestort en is advocate geworden. Callie, de andere zus, is drugsverslaafde geworden.’
Roelant: ‘Je schrijft met veel compassie, bijna liefdevol, over de drugsverslaafde zus. Je veroordeelt haar niet. Dat is opvallend.’
Karin: ‘Ik wilde haar met opzet niet veroordelen. Er zijn genoeg verhalen waar junkies vreselijke mensen zijn, moreel verderfelijk. Dan zijn er ook nog verhalen waarin junkies pathetisch en zielig zijn. Maar voor mij was het belangrijk om over haar te schrijven op een normale manier. Ze heeft geen zelfmedelijden. Ze weet wat ze heeft gedaan en wat ze geworden is ten gevolge van die keuzes. Ik wilde op een ander manier schrijven over iemand die vocht tegen zijn verslaving. Ik wilde haar een stem geven die we niet veel zien in fictie. De beste manier om mensen in een boek sympathiek te maken, is om ze van dieren te laten houden. In het algemeen denken we dat mensen die niet van dieren houden, slechte mensen zijn. En dat klopt ook vaak. Kijk maar naar Trump; hij haat dieren. Dat zegt genoeg. Callie is dol op dieren en werkt, op haar goede dagen, bij een dierenarts, dr. Jerry.’
Roelant: ‘Een ontzettend sympathieke man.’
Karin: ‘Zeker. Het was belangrijk voor mij om Callie te beschrijven op een manier waarop je begrijpt hoe ze geworden is wie ze is, een drugsverslaafde. Niemand wordt voor zijn plezier afhankelijk van die troep.’
Roelant: ‘Je schrijft onder meer over haar: Callie was een junky en ze voelde zich schuldig daarover, elke seconde van haar leven.
En op een andere plek: Het volgende shot won het altijd van welke vriendschap ook.
Karin: ‘Het is verschrikkelijk, al die kinderen die beginnen met drugs. Seks, drugs en rock and roll. Veel van hen groeien daar overheen, gaan door met school, leren een vak en starten een gezin. Zoals Leigh. Maar anderen raken verslaafd, zowel lichamelijk als geestelijk, en creëren voor henzelf een leven dat alleen draait om die verslaving.’
Roelant: ‘Dat schrijf je ook in je boek: Niemand sprak ooit over de eenzaamheid van verslaving. Je was kwetsbaar wanneer je een shot nodig had en je was compleet onbeschermd wanneer je high was.’
Karin: ‘Dat is zo triest. Het is een soort eenzaamheid waar je meestal niet bij stil staat. Vooral in de Verenigde Staten waar drug gebruik zwaar gestraft wordt. Kort geleden is er een vent tot 25 jaar celstraf veroordeeld omdat hij een tas met softdrugs in zijn auto had, wat ze ontdekten toen hij toevallig aangehouden werd. Dat is toch krankzinnig, zo’n straf. Dat kost ook zoveel geld. In Nederland doen ze dat beter. Maar misschien hebben ze gewoon een kosten-baten berekening gemaakt waaruit naar voren kwam dat het voordeliger was om softdrugs te legaliseren dan om de overtreders te straffen. [we lachen allebei] Wij doen zulke berekeningen niet in de USA. Schuldgevoel en schaamte zijn dingen die aan een verslaafde blijven kleven. Veel mensen zien verslaving als een moreel falen en begrijpen de chemische afhankelijkheid van dat spul niet. Als je hier gepakt wordt met drugs terwijl je in je auto rijdt, moet je ,naast je straf, altijd naar de AA: dertig meetings in dertig dagen. Maar daarna moet je echt gemotiveerd zijn om erin te blijven. Het is bekend dat het slagingspercentage van de AA slechts 5 % is. Verslaving is niet zozeer een ziekte als wel een cluster van symptomen. Als je verslaafden wilt helpen moet je daar heel goed naar kijken. En natuurlijk wil niet iedere verslaafde geholpen worden.’
Roelant: ‘Jouw boek heeft, vooral in het begin, iets weg van een Legal thriller. Daarin uit je ook kritiek op de rechtspraak, onder meer door zinnen als: Je kunt beter schuldig en rijk zijn dan onschuldig en arm.’
Karin: ‘Er zitten mensen onschuldig in de gevangenis op hun rechtszaak te wachten, die de borgsom niet kunnen betalen van $500. Daar zijn ze nauwelijks beschermd tegen Covid. Deze mensen zijn geneigd om snel schuld te bekennen. Dan kunnen ze weer naar hun gezin en aan het werk. In Amerika wordt, net als overal in de wereld, gekeken naar de rol van de overheid in de gezondheidszorg. Je ziet barstjes ontstaan, helemaal als er meer immigranten binnenkomen. Het is erg makkelijk om te zeggen dat je liberaal bent en in een open gemeenschap leeft wanneer iedereen er tegen bepaalde zaken hetzelfde aankijkt als jij. Maar ik vind dat de regering meer moet optreden als vangnet. Het wordt steeds moeilijker om hier te leven tenzij je genoeg geld verdiend of uit een rijke familie komt. Bepaalde mensen profiteren enorm van het systeem, maar anderen kunnen maar niet uit de put komen. Ten dele komt dat door de alsmaar lager wordende belastingen waardoor de regering te weinig geld heeft om steun te bieden. Typisch Amerikaans: we betalen zoveel we zelf willen, dat is onze onafhankelijkheid.’
Roelant: ‘En je bepaalt zelf waaraan je het uitgeeft.’
Karin: ‘Precies.’
Roelant: ‘In je boek maak je een paar keer een vergelijking tussen seks en geld: je praatte er niet over tenzij je er te weinig van had. En over meisjes: Als je jong en dom was, was seks je enige wisselgeld.’ Of deze: Ooit had ze veel salto’s in de gym gemaakt, maar tegenwoordig was er geen spier in haar lichaam die dat had onthouden.
Karin: [lachend] ‘Klopt allemaal.’
Roelant: ‘Uit jouw boeken blijkt een duidelijk feministisch standpunt. Mannen die zich niet netjes gedragen tegenover vrouwen krijgen er flink van langs.’
Karin: ‘Ik las laatst dat mannen beoordeeld worden op hun mogelijkheden en vrouwen op de dingen die ze bereikt hebben. En daar zit heel veel in. Mannen worden opgevoed onder het motto dat ze alles kunnen doen, en overal “Ja” op zeggen en later wel kijken hoe ze dat moeten aanpakken. En vrouwen twijfelen of ze iets wel kunnen, zeggen dat ze geen ervaring hebben enzovoorts. Het is een totale andere houding, die voor een groot deel voortkomt uit de manier waarop jongens en meisjes worden opgevoed. Ik geloof wel dat het aan het veranderen is. Maar toch… Als mannen respecteerden dat “Nee” ook werkelijk Nee betekent, dan zouden we geen kinderen hebben. [we lachen hartelijk]
Kijk maar hoeveel vrouwen er eerst “Nee” hebben gezegd tegen jou om een avondje uit te gaan, voordat er uiteindelijk eentje was die “Ja” zei. Als jij gewoon na de eerste afwijzing had geconcludeerd dat daten niks voor jou was, zat je nu waarschijnlijk in een tehuis voor eenzame oude mannen. Nee, het is goed dat mannen die volharding hebben. Maar ik denk dat vrouwen die volharding ook moeten leren. Mijn vader heeft mij dat wel bijgebracht. Helemaal toen ik schrijver wilde worden. Als ik dan een afwijzing kreeg, zei hij dat het voor die ene persoon niet werkte, maar dat er zoveel andere mensen zijn. Het is eigenlijk iets kleins en iets logisch om te zeggen, maar mijn gevoelens waren vooral negatief op mijzelf gericht. Oh, nu gaat het nooit meer gebeuren. Ik kan mijn droom wel opgeven. Maar daar ging mijn vader dan tegenin. Waarom leg je de schuld bij jezelf? Als die ene persoon er niks voor voelde dan is er wel iemand anders die dat wel doet. Dat was een goede les. Maar het is belangrijk om misstanden te beschrijven. Vele jaren geleden sprak ik met mijn vader over een gebeurtenis waarbij een vrouw seksueel lastig gevallen was. Hij zei tegen mij dat zoiets mij nooit zou overkomen gelukkig. Ik reageerde nogal fel tegen hem: What the fuck, man! Er is mij van alles overkomen! Ik heb het alleen nooit verteld. Toen ik tien was stond er opeens een potloodventer voor mijn neus, toen ik twaalf was werd ik al bij mijn billen gegrepen. In de metro wreven kerels hun piemel tegen me aan. Mijn vader was in shock, want hij zag mij als een feministe en een sterke vrouw die dat soort dingen niet zou overkomen. Maar het gebeurt bij iedereen, bij elke vrouw. Vrouwen praten er gewoon niet over. Het is de prijs om een vrouw te zijn. Mijn vader vond dat vreselijk om te horen. Dergelijke dingen gebeuren de hele tijd, zei ik tegen hem. Als ik je elke keer zou vertellen wat er was gebeurd, dan zou je er moe en verveeld van worden.’
Roelant: ‘Toevallig kwam er vandaag op het nieuws in Nederland iets voorbij. 70% van de vrouwen zijn bang als ze ’s avonds alleen de straat op gaan.’
Karin: ‘Ja, verbaast dat jou?’
Roelant: [aarzelend] ‘Als ik er over nadenk, nee.’
Karin: ‘Maar jij hoeft er ook niet over na te denken! Mannen voelen zich minder kwetsbaar. In mijn boek beschrijf ik Leigh als ze haar auto geparkeerd heeft en naar haar huis loopt. Dan heeft ze haar sleutels als een soort wapen in haar vuist gekneld. Ze maakt grapjes in zichzelf over een mogelijke serie moordenaar. Als een soort talisman om het weg te houden. En daarna voelt ze zich stom omdat ze zo dacht. Elke alleenstaande vrouw die ik ken, maakt daar grapjes over als ze bang worden. Ik zelf ook! Je moet altijd alert zijn. Ik leerde dat van mijn moeder, en zij op haar beurt weer van haar moeder. Net als neem geen drankjes aan van vreemden, laat in een bar je glas niet zo maar ergens staan (er kan wat ingestopt worden), ga zo maar door. Dat zijn allemaal dingen waar vooral vrouwen voor op moeten passen.’
Roelant: ‘Corona speelt een prominente rol in jouw boek. Je had er ook voor kunnen kiezen om het daar juist niet over te hebben, om even te ontsnappen aan de dagelijkse, harde werkelijkheid.’
Karin: ‘In de loop van de tijd heb ik steeds meer aandacht aan maatschappelijke misstanden gegeven in mijn boeken. Ik wil daarmee iets zeggen over deze tijd. Daar hoort nu Corona bij. Daar draai ik niet omheen. In mijn boek heb ik over Covid maar ik ga niet in op de vaccinweigeraars. Ik vind het zo’n wit en westers voorrecht om dat vaccin te weigeren. Te denken dat er bijvoorbeeld microchips in verborgen zouden zitten. Als Bill Gates ergens microchips in zou doen, dan zou dat in viagra zijn. Of in pizza. Het is gewoon van de gekke. Ik schrijf over realistische zaken op een realistische manier, maar over de vaccinweigeraars kon ik niet schrijven, want dat komt véél te ongeloofwaardig over als je dat in de toekomst zou lezen. Waren mensen echt zo stom? zou men dan zeggen. Er zijn zoveel andere ziekten waar we vaccins voor gebruiken zoals polio. Nu is Covid misschien minder dodelijk dan andere virussen, maar als wat meer bekendheid zou worden gegeven aan het feit dat zelfs een lichte vorm van Corona ernstige erectie stoornissen zou kunnen geven, zou dat mannen eerder over de streep kunnen trekken. Het thema van verschillend reageren is bijzonder interessant in deze Covid tijd. Vooral de jeugd heeft met al die restrictieve maatregelen te maken en dan is het interessant hoe een ieder daar mee omgaat en er vervolgens uit komt. In de toekomst zal er vast studie gemaakt worden naar hoe het trauma tijdens de lockdown, dat veroorzaakt werd door de pandemie, effect heeft op het latere volwassen leven van de kinderen. We weten uit eerdere studies dat jeugdtrauma’s effecten als depressie, drugsverslaving, diabetes en zelfs hartziekten kan veroorzaken. Wat zal er met onze jeugdigen gebeuren later wanneer ze volwassen zijn?’
Roelant: ‘Je zegt ook iets over slechte ouders: zij onthouden alleen de goede dingen van vroeger, terwijl jij de slechte in je hoofd houdt.’
Karin: ‘Niet alleen slechte ouders. Mijn vader kan zo romantisch praten over onze vakanties vroeger, dat die zo leuk waren. Mijn zus vertelt dan over het pak slaag dat ze een keer kreeg. Ik was wagenziek en moest voortdurend overgeven. Mijn vader wist dat allemaal niet meer. Verdrongen en onbespreekbaar. Gelukkig hebben we voor die dingen psychiaters uitgevonden.’
Roelant: ‘Je hebt zelf geen kinderen, nooit gewild?’
Karin: ‘Nee, nooit in geïnteresseerd geweest ook. De eerste keer in mijn leven dat ik een baby in mijn armen heb gehouden, was in Nederland. Achttien jaar geleden kwam er bij een boeksigneersessie een vrouw op me af die wilde dat ik haar baby vasthield zodat ze een foto kon maken. De baby was kleverig en stonk. Ik hield deze een stukje van me vandaan. [ze doet voor hoe ze toen deed; ik moet lachen] Die vrouw keek me aan alsof ik gek was. En ik keek haar hetzelfde aan. Als je mijn boeken gelezen hebt, waarom wil je dan dat ik jouw baby vasthoud? Van ons gezin ben ik de jongste, dus ik wil zelf de baby blijven.’
Roelant: ’Om nog even terug te komen op de rechtbankscènes uit jouw boek. Ook daar leg je de vinger op de zere plek bij de verschillende seksen. Je zegt daar dat mannen die interrumpeerden gezien werden als personen die een hart voor de zaak hadden, terwijl vrouwen die hetzelfde deden beschouwd werden als probleemschoppers.’
Karin: ‘In de rechtbank heeft de rechter zoveel macht. Een van mijn adviseurs, een vrouwelijke advocate, sprak met me over de gang van zaken in de rechtbank. Zij vertelde me dat er nog steeds rechters in Atlanta waren die, wanneer een vrouwelijke advocate een broek aanhad in plaats van een jurk, deze dan constant in het nadeel van haar cliënt sprak. Nu kun je wel je poot stijf houden en toch die broek aanhouden, maar dat werkt in het nadeel van jouw cliënt. Noodgedwongen trok ze maar een jurk aan om zo haar cliënt beter te kunnen verdedigen. Zelfs jonge rechters hadden een dergelijke houding tegenover haar. Absurd zulke situaties. Je kunt er nauwelijks iets tegen in brengen omdat het erg subtiel gedaan wordt. Het is gewoon een van die stilzwijgende regels.’
Dank je wel voor dit bijzonder interessante gesprek, Karin.
Roelant
Perfecte Buren
Eerder verschenen op Perfecte Buren.
