Michelle Visser schrijft in een genre waar best wat meer aandacht voor zou mogen zijn: de Historische Roman. Met Eline vertelt ze het verhaal van een vrouw die met haar gezin in Leiden woont. Haar man, archeoloog, gaat voor langere tijd naar Drenthe omdat daar een oud veenlijk is ontdekt, dat hij wil onderzoeken op de oorspronkelijke vindplaats. Na enige tijd besluit ze om haar man achterna te reizen en zich daar ook (tijdelijk) te vestigen. Naast allerlei verwikkelingen geeft Michelle de lezer een mooie kijk op het dagelijks leven begin 20e eeuw. Ook het verschil tussen een oude Universiteitsstad en het platteland is prachtig neergezet. Nieuwsgierig begaf ik me op weg naar Hengelo om met Michelle een gesprek te hebben. Ik zit bij haar in de tuin, vlak voor haar schrijvershuisje. Vrolijk vogelgekwetter is het enige geluid dat te horen is.
Michelle: ‘Mijn man en ik wonen hier nu vijftien jaar. Voorheen zat ik gewoon aan de eettafel te schrijven. Op zich ging dat ook goed. Maar nu ga ik echt naar mijn werk, ook al is het maar drie meter lopen. Zo’n eigen werkplek is heerlijk. Lekker bureau, goede stoel. Ik kan al mijn aantekeningen laten liggen. Ik ben nu bezig aan een nieuw boek. Daar heb ik een plot-rol op een heel groot stuk papier staan. Het zijn gewoon witte behangrollen die ik hiervoor gebruik. Dat heb ik een beetje afgekeken van Thomas Rosenboom. Bovenin heb je de tijdlijn. Daaronder de belangrijkste personages. Onderin de minst belangrijke. Hier een onweerstekentje, kaboom! Dan gaat het echt fout.’
Roelant: ‘Wat je nu aan het schrijven bent, is een feel good.’
Michelle: ‘Ja, ik wissel het een beetje af. Met zo’n historische roman ben je heel lang bezig met de research. Dat kost gewoon heel veel tijd. De basis van een historische roman is voor mij een onderwerp waar ik nog niet zoveel vanaf weet, maar wel door gegrepen wordt. Ik duik dan helemaal in alle gewoonten en gebruiken van die tijd. Dat is heel erg leuk, maar heeft wel tot gevolg dat ik niet zo makkelijk kan schakelen naar een andere historische roman. Bij feel good heb je lang niet zoveel research nodig. Die afwisseling werkt heel fijn voor mij.’
Roelant: ‘Vanwaar je belangstelling voor geschiedenis? Had je die al van jongs af aan?’
Michelle: ‘Die belangstelling is er altijd al geweest. Vanaf dat ik kon ademen vond ik geschiedenis al leuk denk ik weleens. Dat zit erin. Zoals sommige mensen zoiets met muziek hebben, dat ze al heel jong bezig zijn met dansen en zingen. Met muziek heb ik zelf niks, maar met geschiedenis wel.’ [we lachen hartelijk]
Roelant: ‘Vind je niet dat wij in Nederland te weinig aandacht voor geschiedenis hebben? En dat we onze helden te weinig vereren? Als je kijkt hoe een zeeheld uit Engeland, Nelson, vereerd wordt. Dat enorme standbeeld midden in Londen op een groot plein met vier beelden van leeuwen eromheen, fonteinen, noem maar op. Terwijl onze zeeheld, Michiel de Ruyter, het met een klein standbeeld aan het water in Zeeland moet doen?’
Michelle: ‘Nou helden? Misschien juist andere kanten dan die heldenvereringen. Maar in vergelijking met andere Europese landen is dat zeker zo. Ook voor zaken als Historisch Erfgoed bijvoorbeeld doet Nederland dat niet zo goed. Ik ga graag naar het Verenigd Koninkrijk en als je ziet hoe ze daar in elk stadje of dorpje van alles uit de historie behouden en bewaren. Daar gaat ook veel geld in om, maar het historisch besef is veel groter. Het gevolg is ook dat iedereen heel veel weet van de geschiedenis. Overal zie je duidelijke borden wat er vroeger precies is gebeurd op die plek. Dat wordt geëerd. Dat is in Nederland veel, veel minder. Wat ik zelf heel interessant vind is om de rol van de vrouw in de geschiedenis wat meer naar voren te laten komen. Als je de “echte” geschiedenisboeken neemt over Nederland of Europa dan gaat het daarin alleen over mannen. De enige vrouwen die worden genoemd zijn van Koninklijke Bloede die als bruid fungeren.’
Roelant: ‘Of ze worden geschaakt.’
Michelle: ‘Dat was dan heel vroeger, ja. Of die vrouwen hadden land of macht dat aan hun geboorte was gekoppeld. Maar wie die vrouwen verder zelf zijn, komt bijna nooit naar voren. Het gaat vooral over mannen die geld en macht binnen halen. Ik ben zelf veel meer geïnteresseerd in het gewone leven van gewone mensen in die tijd, en dan vooral van vrouwen. Die veldslagen en zeeslagen interesseren me niet. Maar hoe leefde de klompenmaker? Hoe ging het eraan toe in een gewoon gezin in Twente? Daar schrijf ik over. Ik vind het heel mooi en waardevol als lezers hier iets van oppikken, waarmee je ze kunt verrassen. We hebben allemaal voorouders die die tijd meegemaakt hebben. Meestal heel arm, want er waren gewoon erg weinig rijke mensen. Als je dat vergelijkt met hoeveel wij zelf hebben tegenwoordig, hoe luxe ons leven is, hoeveel welvaart wij hebben. Wij vinden alles maar vanzelfsprekend, maar dat is het natuurlijk niet. Dan is het goed om je blik op de geschiedenis te richten, om dat te beseffen. Neem bijvoorbeeld de Eerste Wereld Oorlog. Nederland was neutraal, dat weet iedereen, maar dat wil niet zeggen dat er hier niets aan de hand was. Er was grote schaarste aan allerlei producten, ga zo maar door. Ook bleef er grote angst dat Duitsland zich niets van onze neutraliteit aan zou trekken, zoals ze dat bij België gedaan hadden. Die waren ook neutraal, maar werden gewoon onder de voet gelopen. Dat hele land lag in puin. Die angst, die spanning, die onzekerheid waren er continu. Dat vind ik heel erg leuk om uit te spitten en dan weer door te geven in mijn boeken. Daarnaast verandert de visie op bepaalde gebeurtenissen in de loop der tijd.’
Roelant: ‘Wat me opvalt in Eline is dat je haar zo duidelijk onkerkelijk neerzet. Dat is een uitzondering onder de vrouwen in die tijd. Waarom heb je dat gedaan? Geloof je zelf niet?’
Michelle: ‘Dat ligt complexer dan dat. Eline zit in dat Universitaire milieu. Haar vader was natuurkundige, haar man archeoloog. Destijds was er toch al een flink aantal mensen dat Humanist was of Atheïst. En die zaten zeker in die hoogopgeleide wereld. Dat dorp waar ze terecht komen, dat zo diep gelovig is, is juist mijn eigen achtergrond. Ik ben ook kerks opgevoed. Dat heb ik op een gegeven moment wel stukje bij beetje losgelaten, maar het is wel iets dat altijd bij je blijft. Wat ik ook een verrijking vind trouwens. Het helpt heel erg met geschiedenis en met alles wat met de maatschappij te maken heeft. Het is sowieso goed om wat bijbel kennis te hebben. Expres heb ik die twee kampen tegenover elkaar gezet in mijn boek. Ik heb dat echt respectvol proberen te doen. Er zijn ook heel veel mensen in mijn omgeving die wel gelovig zijn. Maar Eline zelf is niet gelovig en dat geldt ook voor de meeste lezers van nu. Die kunnen zich daarin herkennen.’
Roelant: ‘Door diverse forse uitspraken zet ze wel de dorpsgemeenschap tegen zichzelf op.’
Michelle: ‘Had ze haar mond moeten houden?’
Roelant: ‘Dat zegt haar man ook tegen haar.’
Michelle: ‘Ze is gewoon een flapuit. Het is een van de contrasten die ik in dat boek wilde neerzetten.
Roelant: ‘Kom je hier uit deze streek vandaan?’
Michelle: ‘Nee, helemaal niet. Ik ben in Meppel geboren en heb overal en nergens gewoond. Nou, vooral overal. Toen ik mijn man leerde kennen, woonde ik in Den Haag. Ik had daar gestudeerd (Europese studies op HBO- niveau) en was er blijven hangen. Heel breed was die studie. Eigenlijk voor mensen die niet weten wat ze willen. Een soort voortzetting van de Middelbare school. Wat kun je er mee worden? Van alles en niks. Ik ben toen in de communicatie beginnen te werken. Teksten schrijven, websites en interviews doen voor commerciële klanten. Het is totaal iets anders dan een boek schrijven, maar je bent wel bezig om in een tekst een boodschap over te brengen. Maar ik was wel klaar met Den Haag. Mijn man was een echte Tukker. Al na de derde date vertelde ik hem dat ik wel in Hengelo kwam wonen. [lachend] Ja, dat ging heel snel, maar het ging ook heel goed. En nog steeds. Als het goed zit dan voel je dat. Toen ik hier pas kwam wonen, verstond ik sommige mensen totaal niet. Vooral bij mannen, die dan wat binnensmonds praten, had ik geen idee waar ze het over hadden. Zelfs niet waar het gesprek over ging, geen idee. Dat heb ik in mijn boek verwerkt toen Eline net naar Drenthe was gegaan.’
Roelant: ‘Jouw hoofdpersonen hebben een goed huwelijk.’
Michelle: ‘Ja, dat vond ik nou eens leuk om mensen neer te zetten die van elkaar houden en die het goed met elkaar hebben, elkaar wat gunnen. [lachend] Dat vond ik zelf heel erg fijn om een keer te doen. In Veronique heeft mijn hoofdpersoon een heel slecht huwelijk.’
Roelant: ‘Dit vind een heel mooie quote uit je boek:
Juist door je te verdiepen in het verleden, in de gewoontes, gebruiken en geloofssystemen van de mensen die vóór ons hebben geleefd, kun je met meer afstand de gewoontes, gebruiken en geloofssystemen uit je eigen tijd beschouwen. Dan realiseer je je dat onze beschaving er een van de vele is.
Michelle: ‘Heel leuk dat je dat eruit haalt. Ik lees die passage vaak voor bij lezingen. Dat is de essentie van mijn werk. Het is goed om je dat als mens te realiseren.’
Dank je wel voor dit boeiende interview.
Roelant de By
Vliegende reporter van De Perfecte Buren
Eerder verschenen op Perfecte Buren.
