Het eetcafé waar ik met Natasza heb afgesproken, blijkt op dit vroege tijdstip nog niet open te zijn. Snel gezocht naar een andere locatie in dit langzaam ontwakende dorpje ten noorden van Amsterdam.
Natasza: ‘Zeg maar “Natasza”, dat doet iedereen. Ik ben geboren in Assendelft. Via de MAVO, heb ik de HAVO gedaan. Toen propedeuse geschiedenis op de lerarenopleiding. Daarna Universiteit. Begonnen met rechten, maar dat was niks voor mij. Toen ben ik journalistiek gaan doen. Dat was leuk. Maar die interesse in geschiedenis heb ik altijd gehouden. Daar heb ik ook veel aan bij mijn schrijven.’
Roelant: ‘Jouw Young Adult boeken Afgesloten
en Moordgeheim zijn twee dunne boeken waarin heel veel gebeurd.’
Natasza: ‘Dat is expres zo gedaan. De boeken zijn bedoeld voor jongeren die eigenlijk niet zo van lezen houden, met name dikke boeken. Ik kom vaak op scholen om lezingen en voordrachten te houden, praktisch elke week. Daar kreeg ik het idee om een novelle te schrijven maar wel op het niveau van een gewoon boek. De boeken die je opnoemde zijn rond de 80 bladzijden, mooi uitgevoerd met harde kaft. Mijn andere boeken zijn wel van normale omvang.’
Roelant: ‘Vanwaar je interesse in Young Adults?’
Natasza: ‘Ik schrijf ook voor volwassenen, maar Young Adults is toch mijn favoriete doelgroep. Ik vind jongeren gewoon heel erg leuk. Veel
volwassenen lezen mijn boeken ook. Neem een boek als Vlucht, dat is een mooi voorbeeld. Vlucht is best een
complex en ingewikkeld boek. De plot is echt een doordenkertje. Als een volwassene iets niet begrijpt, zegt deze al snel: het is geen goed boek. Maar als een jongere iets niet goed begrijpt, krijg je een mailtje waar ze beginnen te zeggen dat ze het een erg goed boek vonden, maar dat ze toch nog een vraagje hadden. Kunt u me dit of dat nog even uitleggen. Kijk, dat is een hele andere insteek. Moordvrienden was mijn eerste boek.
Er zijn volwassenen die daar wat moeite mee hadden. Die vragen zich dan af waarom er in de proloog een peuter wordt vermoord. Dat is toch helemaal niet nodig, hoor je dan. Maar dat is omdat volwassenen zich gaan identificeren met het moederschap of vaderschap. Jongeren hebben dat nog nooit gehad. Die lezen gewoon door en begrijpen dan dat die moord nodig was om duidelijk te maken dat het om meer dan één dader ging, omdat er meer dan één daderprofiel is. Volwassenen zeggen snel: dit is shockerend, ik vind het niet goed en lezen dan niet door. Dat verschil tussen jongeren en volwassenen vind ik altijd heel grappig.’
Roelant: ‘Je behandelt vooral heftige
zaken in je boeken.’
zaken in je boeken.’
Natasza: ‘Ik schrijf graag over onderwerpen die actueel zijn en die jongeren aangaan. En waar volwassenen heel veel over praten, maar niet zozeer met jongeren. Bijvoorbeeld over een meisje dat opeens vertrekt naar Syrië en zich aansluit bij IS. Dat zijn onderwerpen waar volwassenen met elkaar over praten, hoe je daarmee omgaat. Vooral over wat je moet doen als ze terugkomen. Ik vind het veel interessanter om te kijken waarom. Waarom besluit zo’n meisje om dat te gaan doen? En bespreek het dan met de doelgroep. Volwassenen praten over dergelijke onderwerpen heel veel met elkaar maar niet met degenen over wie het gaat. Een ander voorbeeld is wanneer bijvoorbeeld de vader opeens gaat getuigen tegen grote misdadigers. Dan moet zo’n heel gezin in een getuigenbeschermingsprogramma. Wat doet dat niet met de kinderen? Hun leven is in één klap veranderd door iets wat hun ouders wel of niet gedaan hebben.’
Roelant: ‘In je boeken komen ook door en door slechte mensen voor.’
Natasza: ‘Ik denk dat er mensen zijn die, ongeacht hoe ze worden opgevoed of wat dan ook, gewoon slecht zijn. Niet iedere psychopaat is een moordenaar natuurlijk. Maar er zijn ook mensen die een hele nare jeugd hebben gehad en allemaal goede dingen doen.’
Roelant: ‘Zo ontken je het belang van goed opvoeden.’
Natasza: ‘Nee, dat belang is er zeker, want ik denk dat je dat wel kunt versterken. Eh, ik heb zelf een hele slechte jeugd gehad. Heb te maken
gehad met kindermishandeling. Ik heb de keuzes gemaakt om daarmee te dealen. Ik heb zelf twee kinderen, jongens nu van 18 en 23, maar die heb
ik nog nooit geslagen. Natuurlijk is opvoeden belangrijk, anders zouden het andere kinderen geworden zijn. Alleen ik geloof wel dat intelligentie en jezelf ontwikkelen vele malen belangrijker is dan opvoeden alleen. Boeken lezen, naar school gaan. Als je emotionele intelligentie hebt, kun je je afvragen waar dit of dat gevoel vandaan komt. Als je dat niet hebt, kun je ten einde raad je kind een klap gaan geven. Ik vind dat…. Nou dat is wel meteen een statement…. [aarzelend] Nou ja, ik vind dat je bij sommige mensen die TBS hebben gehad, je moet afvragen of je die terug in de samenleving moet laten keren. Zelfs als iemand gerehabiliteerd is, is er een risico. Het gaat misschien maar 1 op de 100 keer fout, maar die ene keer vind ik te veel. Iemand die gewoon naar de gevangenis gegaan is, maar niet
psychisch gestoord, vind ik gewoon wat anders. Die mensen moet je helpen bij hun terugkeer naar de samenleving. Maar bij die risicogroep moet je zo oppassen. Dat komt omdat het in iemands hoofd zit.’
Roelant: ‘Dat heeft tot gevolg dat je die 99 andere laat zitten.’
Natasza: ‘Het risico voor de
samenleving vind ik veel te groot. Kijk naar die moordenaar van Anne Faber. Vroeger was het zelfs zo dat ze niet eens verplicht werden om mee te doen aan hun TBS-behandeling. Aan de andere kant kun je mensen niet verplichten mee te werken aan hun eigen veroordeling. Ik ben er soms een beetje dubbel in. Kijk, ik ben heel erg vóór inenting en vaccinaties; ik vind het echt schandalig als ouders dat niet doen. Maar ik ben tegen het feit dat je dat gaat afdwingen door kinderbijslag af te nemen of iets dergelijks. Er is een vrij recht van lichaam. Dat is een spanningsveld. Maar als je het mij persoonlijk vraagt of iemand die kinderen heeft misbruikt of gruwelijke moorden heeft gepleegd, waarbij aangetoond is dat hij psychisch niet in orde is, terug mag keren in de samenleving zeg ik nee. Ik vind het risico veel te groot.’
samenleving vind ik veel te groot. Kijk naar die moordenaar van Anne Faber. Vroeger was het zelfs zo dat ze niet eens verplicht werden om mee te doen aan hun TBS-behandeling. Aan de andere kant kun je mensen niet verplichten mee te werken aan hun eigen veroordeling. Ik ben er soms een beetje dubbel in. Kijk, ik ben heel erg vóór inenting en vaccinaties; ik vind het echt schandalig als ouders dat niet doen. Maar ik ben tegen het feit dat je dat gaat afdwingen door kinderbijslag af te nemen of iets dergelijks. Er is een vrij recht van lichaam. Dat is een spanningsveld. Maar als je het mij persoonlijk vraagt of iemand die kinderen heeft misbruikt of gruwelijke moorden heeft gepleegd, waarbij aangetoond is dat hij psychisch niet in orde is, terug mag keren in de samenleving zeg ik nee. Ik vind het risico veel te groot.’
Roelant: ‘Zou het ooit kunnen zijn dat iemand een gruwelijke moord pleegt waarbij er niet iets psychisch mis is met die persoon?’
Natasza: ‘Nou, dat ligt eraan. Als mijn kind morgen door een of andere idioot wordt ontvoerd en vermoord, nou dan weet ik zeker dat deze man dezelfde dood gaat sterven. Ben ik dan psychisch niet in orde? Nee, dat dacht ik niet.’
Roelant: ‘Ga je hem dan ook martelen als hij jouw kind gemarteld heeft?’
Natasza: [aarzelend] ‘Dat zou best kunnen, maar ik zit niet in die positie dus hoe je dan reageert, kun je nooit honderd procent zeker weten.’
Roelant: ‘Jij schrijft ook over wraak in je boeken.’
Natasza: ‘Dat klopt, maar dan gaat het wel over wraak door mensen die een heel andere kijk op de wereld hebben dan ikzelf. Vaak druist het in tegen alles waar ik verder voor sta. Ik wil mensen een tweede kans geven. Ik ben bijvoorbeeld ook tegen de doodstraf. Maar als mijn kind iets wordt aangedaan, ben ik bereid daar de consequenties voor te aanvaarden. Moet je nagaan wat een angst zo’n kind moet doorstaan. Dan krijgt zo’n moordenaar misschien 12 jaar. Aftrek, goed gedrag (wat dat ook inhoud), en dan komt ie na zo’n zes, zeven jaar weer vrij? Nee, nee, echt
niet. Ik ben schrijver; ik kan me dat heel erg inbeelden. Ik denk dat ik me niet zou kunnen inhouden. Ik zou het misschien wel willen! Maar met mijn achtergrond, wat ik zelf heb meegemaakt vroeger, wil ik dat geen enkel kind zoiets meemaakt. Dat maakt me extra fel denk ik.’
Roelant: ‘Bij jou waren dat je eigen ouders. Bij Anne Faber was het een vreemde.’
Natasza: ‘Maakt dat het erger of
minder erg? Bij je ouders is het vertrouwen aangetast. Dat is heel wezenlijk natuurlijk. Maar het gaat me vooral om de angst die zo’n kind doormaakt. Want ik weet hoe dat voelt. Dus als iemand mijn eigen kind zo’n angst aandoet… Kijk, misschien doe ik niks, dat zou kunnen. [we lachen beide hard] Maar puur vanuit mijn gevoel! Ja, kom op, hé. Het is een onderwerp waar je elke week een andere genuanceerde mening over kunt hebben, maar ik vind wel dat sommige mensen niet terug in de samenleving moeten komen. Levenslang, ja. Ik geloof dat de mens in essentie goed is, maar er zijn uitzonderingen. Net zoals je geboren kunt worden met een misvormd been, kun je ook geboren worden met een slecht brein. Het is aangetoond dat het brein van psychopaten anders is. Soms overkomen je dingen, zit je in een bepaalde situatie waar je nooit in hebt willen zitten. Maar in Moordgeheim is mijn hoofdpersoon,
Milo, is gewoon slecht. Natuurlijk is hij vroeger door zijn vader in elkaar geslagen, is hij gepest op school, maar
hij heeft wel een liefdevolle moeder.’
minder erg? Bij je ouders is het vertrouwen aangetast. Dat is heel wezenlijk natuurlijk. Maar het gaat me vooral om de angst die zo’n kind doormaakt. Want ik weet hoe dat voelt. Dus als iemand mijn eigen kind zo’n angst aandoet… Kijk, misschien doe ik niks, dat zou kunnen. [we lachen beide hard] Maar puur vanuit mijn gevoel! Ja, kom op, hé. Het is een onderwerp waar je elke week een andere genuanceerde mening over kunt hebben, maar ik vind wel dat sommige mensen niet terug in de samenleving moeten komen. Levenslang, ja. Ik geloof dat de mens in essentie goed is, maar er zijn uitzonderingen. Net zoals je geboren kunt worden met een misvormd been, kun je ook geboren worden met een slecht brein. Het is aangetoond dat het brein van psychopaten anders is. Soms overkomen je dingen, zit je in een bepaalde situatie waar je nooit in hebt willen zitten. Maar in Moordgeheim is mijn hoofdpersoon,
Milo, is gewoon slecht. Natuurlijk is hij vroeger door zijn vader in elkaar geslagen, is hij gepest op school, maar
hij heeft wel een liefdevolle moeder.’
Roelant: ‘Je beschrijft in je boek dat Milo’s vader weer eens kwaad is
en zijn moeder meeneemt en de deur van de slaapkamer op slot doet. Milo hoort alleen zijn moeder schreeuwen. Dat is een vreselijke scène.’
en zijn moeder meeneemt en de deur van de slaapkamer op slot doet. Milo hoort alleen zijn moeder schreeuwen. Dat is een vreselijke scène.’
Natasza: ‘Dat schrijf ik natuurlijk
wel uit eigen ervaring. Heb ik zelf allemaal meegemaakt. Ik ben de op een
na jongste in een gezin met zeven kinderen. De meeste waren al snel het huis uit. Eigenlijk opgegroeid met één oudere broer en een jonger zusje. De dingen die ik in mijn boeken beschrijf, de gedachten die ik neerzet, heb ik zelf ook gehad. Ik heb heel lang grote moeite gehad om dingen die ik vond uit te spreken. Ik was bang dat iemand dan boos zou worden. Ik durfde geen conflict aan te gaan. Ik heb een autistische stoornis en ben sowieso rechtlijnig in goed en kwaad. Maar vaak hoeft iemand die iets slechts doet niet echt een slecht mens te zijn. Ik zou het zo willen formuleren: op het moment dat je andere mensen kwaad doet, ben je nog niet slecht. Maar op het moment dat je er niets aan doet, dan word je slecht.’
wel uit eigen ervaring. Heb ik zelf allemaal meegemaakt. Ik ben de op een
na jongste in een gezin met zeven kinderen. De meeste waren al snel het huis uit. Eigenlijk opgegroeid met één oudere broer en een jonger zusje. De dingen die ik in mijn boeken beschrijf, de gedachten die ik neerzet, heb ik zelf ook gehad. Ik heb heel lang grote moeite gehad om dingen die ik vond uit te spreken. Ik was bang dat iemand dan boos zou worden. Ik durfde geen conflict aan te gaan. Ik heb een autistische stoornis en ben sowieso rechtlijnig in goed en kwaad. Maar vaak hoeft iemand die iets slechts doet niet echt een slecht mens te zijn. Ik zou het zo willen formuleren: op het moment dat je andere mensen kwaad doet, ben je nog niet slecht. Maar op het moment dat je er niets aan doet, dan word je slecht.’
Dank je wel voor dit boeiende interview, Natasza.
Roelant de By
vliegende reporter van De Perfecte
Buren.
Buren.
Lees HIER de recensie van ‘Moordgeheim’
Eerder verschenen op Perfecte Buren.
