Het rariteitenkabinet van Jelle Brandt Corstius
In Rusland gaan voortdurend dingen stuk of mis. De taxi slaat bij elke rotonde af, de reisgidsen zijn permanent dronken en de geldautomaat geeft, terwijl je saldo niet toereikend is, te veel geld. Wie wil weten welke absurditeiten zich voordoen in Rusland is bij Jelle Brandt Corstius aan het goede adres. Rusland voor Gevorderden bestaat uit een onafgebroken stroom van malle gebeurtenissen en trieste anekdotes. Het zijn berichten van een overlever uit Rusland.
Er zijn al veel boeken over de verschrikkingen van de Goelag en de machtsmachinaties van het Kremlin gepubliceerd. Corstius schrijft echter over de dwaasheden die hij in het alledaagse Rusland meemaakt. Er gebeurt altijd wel iets grappigs, geks of ontroerends. Juist de verhalen daarover voeden zijn liefde voor Rusland. Het is toch verbazingwekkend dat een man van zeventig jaar in de metro staat te bedelen met een bord opgeheven waarop staat: “Mijn moeder is dood”. Dat is tragisch. De oude man krijgt waarschijnlijk niet genoeg pensioen. Of hij is dakloos. Tegelijkertijd ontlokt de tekst op het bord ook weer een kleine glimlach. De man heeft een nogal vreemde oplossing gevonden. Waarschijnlijk peutert hij, ondanks de tekst op het bord, nog geld los ook. Het is de verdienste van Corstius dat hij met verdrietige verhalen de lezer van begin tot eind weet te amuseren.
In Rusland is het echter niet alleen maar grijs en treurig. Sommige anekdotes van Corstius zijn ronduit ontroerend. Hij dist namelijk een verhaal op van een 64-jarige man die vanuit Tsjetsjenië op bedevaart ging naar Mekka. Op de fiets. Corstius belde hem op. Het gesprek werd twaalfmaal onderbroken, door de geheime dienst of een kapotte zendpaal, maar de man deed zijn ongelooflijke verhaal.
De beste man kreeg in een droom de boodschap dat hij op bedevaart naar Mekka moest. Aangezien hij geen geld of ander vervoersmiddel tot zijn beschikking had, werd dat een reis op zijn roze fiets zonder versnellingen. Bagage: reparatiespullen, een regenjas en een koran. Onderweg plakte hij zes banden, verving vier wielen en legde elf keer de ketting er weer op. Omdat hij niet over een visum voor Irak beschikte, moest hij omfietsen, via Turkije, Syrië en Jordanië. Aangekomen bij de grens van Saudi-Arabië, liet de douane hem niet binnen. Hij moest terug naar Amman, de hoofdstad van Jordanië, om een ambtenaar om te kopen. Gelukkig was deze ambtenaar hem goed gezind en bracht hem met de auto naar Mekka. De bedevaartganger omschreef zichzelf als een gelukkig man.
Het meeste van wat in onze Nederlandse ogen ‘gewoon’ is, blijft buiten het boek. De abnormale gebeurtenissen blijven elkaar opvolgen. Dit vermaakt slechts tijdelijk. Na een pagina of zestig raak je als lezer een beetje afgestompt van het Russische rariteitenkabinet van Corstius. Het boek had aan waarde gewonnen, als de anekdotes afgewisseld werden met bijvoorbeeld analyses van de Russische gewoonten en gebruiken. Nu bestaat het boek uit een reeks anekdotes zonder enige diepgang.
Na de laatste bladzijde blijft daarom de vraag hangen: Is Rusland daadwerkelijk zo grappig, gek en verdrietig, of waren alleen deze verhalen amusant genoeg om in een boek te verschijnen? Wie het antwoord daarop wil weten, is genoodzaakt zelf naar Rusland te reizen. Anders wordt u nooit een gevorderde Ruslandkenner.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
