In alle opzichten interessant, origineel en prachtig
[Recensie] In 2022 is het honderd jaar geleden dat het graf van Toetanchamon werd ontdekt door archeoloog Howard Carter. Deze historische jeugdroman Schaduw van Toet past dus perfect bij het jubileum volgend jaar. Lida Dijkstra neemt de lezer zo’n 3000 jaar mee in de tijd naar het Oude Egypte. De auteur combineert feiten en fictie op een zeer aangename en leerrijke manier, overgoten met een vleugje humor.
In dit boek gaat niet alle aandacht naar Toetanchamon, Toet, maar wel naar zijn halfzus Anchesenamon, of Amany om het wat gemakkelijker te maken. Zij is de dochter van farao Achnaton en Nefertiti.
Het verhaal begint meteen met een paar interessante intriges. Priesters hebben het te veel voor het zeggen, goden worden afgeschaft, de troon van de farao is felbegeerd door opa Eje en adviseur Efe,… maar Achnaton staat hen natuurlijk in de weg. List en bedrog vieren hoogtij. En dan krijgt Achnaton eindelijk zijn langverwachte zoon. Niet bij zijn vrouw Nefertiti, want die krijgt blijkbaar enkel dochters. Kiya, vriendin van de farao die in een apart paleis woont, is de moeder van Toetanchamon, Toet. Hij wordt geboren met een klompvoetje, heeft het van jongs af aan fysiek moeilijk en hij is zo kwetsbaar. Amany doet de belofte om haar halfbroertje te beschermen.
“Ik zal je schaduw zijn,
dag en nacht aan je zijde,
zelfs als je het niet weet.
Dat beloof ik.”
Ze geeft Toet les, helpt hem van zijn angsten af, vertelt hem verhalen. Het zachte bange jongetje wordt door de jaren heen toch een beetje dapperder. Gelukkig maar, want er wacht hem nog een belangrijke taak. Na de dood van zijn vader wordt hij farao, ook al is hij op dat moment nog maar 9 jaar. Amany blijft hem steunen, ze wordt zelfs zijn vrouw. Dit was blijkbaar zeer gebruikelijk in het Oude Egypte, huwelijken tussen familieleden. Ze verhuizen terug naar het familiepaleis in Waset, maar na een regeerperiode van amper 10 jaar sterft Toet. Hij krijgt een mooie graftombe in de vallei der Koningen en Amany zorgt ervoor dat zijn lievelingsverhaal op de muur wordt afgebeeld, Het boek van de Hemelkoe.
En dan komt Amany voor een moeilijke beslissing te staan. Als Nefertiti verdwijnt en opa Eje farao wordt, vraagt hij Amany ten huwelijk. Haar wijze beslissing verklaart misschien wel waarom haar mummie nooit gevonden is…
De kracht van dit verhaal schuilt vooral in de schrijfvorm én in de zeer knappe illustraties. Lida Dijkstra vertelt het verhaal in een soort van vers, en daar is de lay-out ook aan aangepast. De tekst is gecentreerd, en dat oogt zeer mooi en stijlvol. De verhalen die Amany aan Toet vertelt, die zijn dan weer in doorlopende tekst geschreven én in een andere kleur weergegeven. Djenné Fila vult de tekst aan met prachtige illustraties. Ze heeft gebruik gemaakt van bladgoud en een beperkt kleurenpalet. Die kleuren roepen de juiste sfeer uit het Oude Egypte op. Sommige illustraties zijn paginagroot, andere dan weer subtieler. En elk hoofdstuk begint met een bijpassende hiëroglief. Er is dus echt wel goed nagedacht over het totaalplaatje! Knap werk!
Nog even terug naar het verhaal… Als jong meisje gedraagt Amany zich niet graag als prinses. Ze is slim, eigenzinnig, denkt na en stelt vragen. Het is fijn om te te lezen hoe ze opgroeit tot een sterke en gedreven vrouw. Ze maakt duidelijk haar eigen keuzes en ze kiest voor zichzelf. Ook Nefertiti wordt in dit boek als een sterke vrouw neergezet. Beiden hebben veel invloed achter de schermen en nemen zo ongemerkt de rol en de beslissingen van de farao over.
Lida Dijkstra laat de lezer ook kennis maken met het dagelijkse leven aan het hof in het Oude Egypte. Er wordt ruim aandacht geschonken aan politiek, godendom, rituelen, geloof en macht,… En ondertussen kom je ook te weten hoe een mummie wordt gemaakt, kan je een kijkje nemen in de make-updoos van Nefertiti en krijg je interessante verhalen over de goden te lezen.
De schrijfstijl en het taalgebruik zijn afgestemd op de jeugdige lezer, maar ook volwassenen zullen genieten van Schaduw van Toet. Een hedendaags tintje en een portie humor maken er een fijn verhaal van. Toch is er de nodige aandacht verreist om al de gebeurtenissen goed op te nemen. Maar je wordt rijkelijk beloond! Als lezer moet je ook voor ogen houden dat dit geen exacte geschiedenis is. Er is te weinig geweten over de precieze gebeurtenissen, omstandigheden en jaartallen uit deze periode. Het verhaal is dus maar deels op historische feiten gebaseerd. De gaten in de geschiedenis heeft Lida Dijkstra naar eigen inzicht en interpretatie ingevuld. Naar mijn gevoel passen feit en fictie hier mooi in elkaar.
Een opvallende cover, een duidelijke stamboom in het begin van het boek, achteraan lijstjes van goden, mensen en dingen. En voeg daar dan nog een duidelijke kaart van Egypte bij met de voornaamste plaatsnamen uit het verhaal… dan heb je toch een perfect geheel volgens mij! Er is enorm veel aandacht aan de vormgeving van dit boek besteed, en daar hou ik echt wel van. Schaduw van Toet is in alle opzichten interessant, origineel en prachtig. Ik geef dan ook met volle overtuiging 4,5 sterren.
“En de schaduw, die altijd bij je is als de zon schijnt, past op je, waar je ook gaat of staat.”
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
