"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Ségou,

Vrijdag, 20 mei, 2022

Geschreven door: Maryse Condé
Artikel door: Lalagè

Deel 1, De aarde wallen

[Recensie] Rond 1800 was Ségou in Mali al een grote stad. Daar woonde de Bambara-familie Traoré. De aarde wallen, het eerste van twee dikke boeken, gaat over drie generaties van deze uitgebreide familie.

In die tijd is slavernij nog aan de orde van de dag. Europeanen verschepen talloze Afrikaanse mensen, maar de Afrikanen zelf hebben ook slaven om hun land te bewerken. De buitenlanders nemen nieuwe godsdiensten mee. Er is een Traoré die met een christenvrouw trouwt. De islam krijgt steeds meer de overhand. De eerste Traoré die moslim wordt, stuit op veel weerstand, maar hij zet door en gaat de Koran bestuderen in een andere stad. Daarvoor moet hij wel eerst Arabisch leren lezen. Ook andere zonen maken reizen.

Wanneer een familielid komt te overlijden, worden traditionele rituelen gevolgd. Als familieleden ver van elkaar verwijderd zijn, dan zorgen dromen ervoor dat ze al van het sterfgeval op de hoogte zijn voordat iemand het is komen vertellen. Dit stopt niet na bekering tot de islam. Ook voorouders blijven belangrijk. Een paar keer komt een jonge man een oude man tegen die hem wijze raad geeft en dan weer verdwijnt. Die herkent hij dan als een voorouder.

Er worden veel namen geïntroduceerd, maar bij een wisseling van perspectief herinnert Maryse Condé er steeds op een subtiele manier aan wie dit ook alweer was. Achterin staat een stamboom. Verder is er een lijst van plaatsnamen en een lijst van begrippen in Afrikaanse talen. Ik zoek niet veel op, want meestal is uit de context wel duidelijk wat iets is. Vertaler Stefaan van den Bremt gebruikt ook regelmatig Nederlandse woorden die ik niet ken. Dat maakt het wel iets lastiger om me de beschreven zaken voor te stellen, zoals wanneer iemand een ‘paan’ draagt.

Boekenkrant

De oudste man is de leider van het gezin en de zonen zijn ook belangrijk. De vrouwen hebben een ondergeschikte rol. De mannen zijn degenen die op reis gaan en de vrouwen zorgen voor de vele kinderen. De mannen zijn vaak nogal geobsedeerd door hun geslachtsdeel en er wordt veel verkracht. Vaak gaat het om slavinnen die worden gedwongen de nacht door te brengen bij een man. Een paar keer volgt na een brute verkrachting een huwelijk, met name als een meisje zwanger is geraakt. De testosteron leidt ook tot oorlogen tussen de diverse volken.

Kortom, allerlei thema’s komen voorbij in dit boek dat me doorzettingsvermogen heeft gekost. Ik wilde het graag uitlezen vanwege mijn leesreis om de wereld. Het is fascinerend om te lezen over zo’n andere cultuur. Maar ik heb niet heel erg meegeleefd met de personages. Waar normaal de tweede helft van een boek sneller gaat, moest ik er nu echt moeite voor doen. Waarschijnlijk zal ik het tweede boek over Ségou niet gaan lezen. Toch ben ik onder de indruk van dit werk van Maryse Condé, die het verleden tot leven heeft gebracht voor deze bijzondere leesreis in plaats én tijd.

Eerder verschenen op Lalagè leest

Boeken van deze Auteur: