Zwierig betoog over seks en religie, maar soms wat speculatief
De schrijver
[Recensie] Rimmer Mulder (1948) is een doorgewinterd journalist. Hij werkte naar eigen zeggen “twaalf vormende jaren” voor Trouw. Maar bekend is hij vooral van de Leeuwarder Courant; hij was er maar liefst tweeëntwintig jaar hoofdredacteur. Mulder komt uit een gereformeerd (synodaal) gezin in Drachten, waar hij als hbs’er aan den lijve meemaakte hoe de seksuele revolutie door het tot dan toe nog zo kuise Nederland raasde.
De thematiek
Seks en kerk – twee begrippen die eeuwenlang heel slecht samengingen. De ideale christen (man) diende uit de buurt te blijven van het andere geslacht, zo leerden ons de kerkvaders. En wie dat niet opbrengen kon, moest voor seks toch in elk geval getrouwd zijn en er alleen maar de voortplanting bij voor ogen hebben.
Rimmer Mulder schetst in Seks en de kerk de wrede geschiedenis die uit deze opvatting voortkwam, van de vervolging van heksen en homoseksuelen tot en met het onverbiddelijke verbod op elke vorm van geboorteregeling.
Althans: tot de komst van de pil in 1962. Toen was het verrassend gauw gedaan met de invloed van de kerk op het Nederlandse slaapkamergedrag. Een nieuw verhaal is het niet, maar het is achteraf toch verbazend genoeg om er een boek aan te wijden, zeker voor de generaties die geen weet meer hebben van wat er bedoeld wordt met ‘voor het zingen de kerk uit gaan’.
Opvallendste stelling
Mulder is uiterst helder in zijn oordeel over hoe de kerken op de seksuele revolutie gereageerd hebben. De vrijzinnige protestanten hebben de enig juiste keuze gemaakt; die maken tegenwoordig geen enkel probleem meer van vrouwen op de kansel, het homohuwelijk en voorbehoedsmiddelen.
Aanmerkelijk minder genadig is hij over de orthodox-protestante en evangelische genootschappen. En helemaal fout zit de rooms-katholieke kerk, vooral omdat Rome nog altijd zo koppig blijft vasthouden aan het celibaat – volgens Mulder de voornaamste oorzaak van de misbruikschandalen. Het bloed van de Reformatie kruipt kennelijk nog altijd waar het niet gaan kan.
Mooiste zin
“Je kunt het Oude Testament lezen als een heel oud journalistiek product. Na het wonderbaarlijke en originele scheppingsverhaal gaat het al snel over de zaken die we zo goed kennen uit de media van alle tijden: bedrog, oplichting, mishandeling, geweld, moord en doodslag, oorlogen en ook seks, heel veel seks. Als we de vergelijking doortrekken dan is het Nieuwe Testament de zaterdagse bijlage met duidende en beschouwende verhalen, analyses en als uitsmijter de Openbaringen, een kort literair verhaal in het genre sciencefiction.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Mulder heeft zich bewonderingswaardig goed gedocumenteerd – voor zover het tenminste in het eigen, weldenkende straatje past. Zo is het een gemiste kans dat hij bij zijn uitstapjes naar de islam enkel een exotische salafist als Al-Jibaly citeert en de veel vrijzinniger Abdulwahid van Bommel met diens Islam, liefde en seksualiteit (2003) over het hoofd gezien heeft. En het hoofdstuk over incest in orthodox-protestante kringen verzandt in goedbedoeld, maar speculatief gedram.
Redenen om dit boek wel te lezen
Seks en de kerk is met veel zwier en plezier geschreven, dat proef je in elke zin.
Vooral zijn persoonlijke herinneringen zijn om van te smullen. Zoals aan juffrouw Smit, die op de lagere school zo plastisch vertellen kon over hoe krachtmens Simson zichzelf en tientallen feestende Filistijnen de dood injoeg. En die met een vriendin samenwoonde, zonder dat daar verder iets over gezegd of gedacht werd. Ook de gesprekken met ooggetuigen als Jan Bluyssen, Heleen Dupuis en Sanne van der Meulen over de pil en het Tweede Vaticaanse Concilie hebben veel meerwaarde.
En meende u dat ‘het’ altijd eerst in de grote stad gebeurt? Onzin. De seksuele revolutie in de Nederlandse kerk begon, weet Fries Mulder, ooit in Bovenknijpe, een dorpje bij Heerenveen. Zo sneuvelt er toch nog een vooroordeel.
—
Eerder verschenen in Trouw en op Marijke Laurense
