"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Shuggie Bain

Maandag, 22 februari, 2021

Geschreven door: Douglas Stuart
Artikel door: Peter van Bavel

Je voelt genegenheid voor Shuggie

[Recensie] Douglas Stuart groeide op in Glasgow en werkt als modeontwerper in New York. Tien jaar lang werkte hij aan zijn debuut als schrijver. Het autobiografische Shuggie Bain grijpt terug naar zijn jeugdjaren in de Schotse arbeidersklasse. Na voltooiing van zijn manuscript legde hij een lange weg af om zijn debuut bij een uitgever onder de aandacht te brengen. Pas na eenendertig afwijzingen bleek een uitgever interesse te hebben. Shuggie Bain won niet veel later de prestigieuze ‘Booker Prize’ in 2020. Niemand kan nu nog om Shuggie Bain heen. Alleen bovenstaande is al een verhaal op zich.

Douglas Stuart maakt geen gebruik van een ik-verhaal maar kiest voor een ander personage om zijn eigen ervaringen met de lezer te delen. Hugh (Shuggie) Bain is zijn alter-ego die opgroeit in het Groot Brittannië van Margaret Thatcher, eind jaren tachtig van de vorige eeuw. Het Schotse Glasgow heeft op enige afstand vooral te lijden onder de Britse supervisie. Een hoge werkeloosheid na de sluiting van de mijnen en andere industriële bedrijven heeft geresulteerd in grote armoede. Teleurstellingen die tot wanhoop leiden en in veel gevallen tot een greep naar de fles.

Shuggie heeft een vader die zijn eigen plan trekt, een moeder die het weinige geld dat er in huis binnenkomt direct opdrinkt, een oudere broer die zich afzet tegen de wereld en een oudere zus die vlucht voor alle ellende. Shuggie worstelt met zijn eigen identiteit en beschikt daarnaast over een grenzeloze toewijding naar zijn moeder. Hij wordt langzaamaan als kind, de ouder van zijn moeder.

Een verhaal in donkergrijze tinten dat kleur krijgt door het schrijftalent van de auteur. Alle deugden die een mens kan bezitten, zijn in het bezit van Shuggie Bain. Het is duidelijk dat niet zijn vader maar zijn moeder genetisch verantwoordelijk is voor deze sociale rijkdom. De alcoholist is wat zij is geworden, niet wie zij is. De momenten waarop onder de ogenschijnlijke roes, de warme en liefdevolle identiteit overwint, zijn van een schrijnende schoonheid. Door de primaire zorg voor zijn moeder heeft Shuggie geen tijd om zelf te leven. Zijn moeder is tevens verantwoordelijk voor het creëren van een negatief imago dat effect heeft op ieder lid van het gezin.

Boekenkrant

Terwijl je leest, ontstaat er een liefdevolle connectie met het hoofdpersonage. Je voelt genegenheid voor Shuggie en wilt niets liever dan de ouder zijn voor Shuggie die voor hem zorgt en de ruimte geeft voor zijn eigen ontwikkeling. Dit boek bevat zoveel moois dat ik het graag aan u, de lezer gun om zelf te gaan ontdekken. Meer over het verhaal prijsgeven zou een negatief effect hebben. De maatschappelijke en sociale omstandigheden uit die periode van de geschiedenis zijn zo neergezet dat ze de algehele situatie van het gezin versterken en ondersteunen. Leven zonder perspectief in een door angst gedomineerd decennium.

De omslag van het boek is net zo grijs als de inhoud. Desalniettemin behoort dit boek tot een van mijn favorieten. Het begrip dat bij mij als lezer ontstaat voor ieders doen en laten, is een talent van de auteur. Als lezer moet je, na bijna vierhonderdvijftig pagina’s afscheid nemen van Shuggie. En dat valt niet mee. Het enige punt van negatieve kritiek zit voor mij in de tempowisseling aan het eind van het verhaal. Een zorgvuldig gecomponeerd stuk wordt gevoelsmatig afgeraffeld. Naast het koesteren van zoveel moois, zorgt het slotakkoord voor een kleine dissonant.

Raakvlakken met Trainspotting van Irvine Welsh en Billy Elliot van Lee Hall tonen aan dat we naast de Booker Prize ook een verfilming mogen verwachten. Het wonderschone Shuggie Bain krijgt van mij vier sterren.

Eerder verschenen op Perfecte Buren

Boeken van deze Auteur: