"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Sinds het zwijgen begon

Vrijdag, 30 oktober, 2015

Geschreven door: Jesse Ball
Artikel door: Marnix Verplancke

De schoonheid van het zwijgen

In het het Japanse dorp Narito verdwijnen in 1977 acht mensen van tussen de vijftig en de zeventig, twee per maand. Opeens zijn ze weg. Soms staat er nog een maaltijd op tafel, of is een bezigheid halverwege afgebroken, en nooit is er een spoor van geweld te bespeuren. Het enige wat de verdwijningen met elkaar gemeen hebben is de speelkaart die aan de voordeur is bevestigd. En dan staat er plots een vrouw in het politiebureau, met een brief in de hand waarin de 29-jarige garenverkoper Sotatsu de verdwijningen opeist. Het gaat trouwens niet om acht gevallen, staat in de brief te lezen. In feite zijn het er elf, en er worden zoveel details verstrekt dat alleen de dader hem geschreven kan hebben. Bij zijn arrestatie verzet Sotatsu zich niet. Meer zelfs, hij gaat gedwee mee met de politie en zegt geen woord, en dat zal hij de rest van zijn leven ook niet meer doen, tot hij een maand of vier later terechtgesteld wordt.

Jesse Balls Sinds het zwijgen begon is een boek dat zich moeilijk in hokjes laat vangen. Het is geen misdaadroman, geen psychologische studie en evenmin een liefdesverhaal, en tegelijkertijd is het alle drie samen.

Sotatsu blijkt de verklaring waarin hij de verdwijningen opeist gedwongen ondertekend te hebben na een verloren weddenschap met ene Sato Kakuzo. Wat heeft die met de verdwijningen te maken? En wat waren zijn beweegredenen? Ball werkt dit netjes uit en voert een overtuigend politiek geïnspireerd complot op. In hoeverre mag je je medemens gebruiken bij het verwerkelijken van je doelen, is dan de vraag, en waar begint en eindigt onze verantwoordelijkheid bij het voeren van politieke actie?

Hoe verder je in het boek raakt, hoe meer je gaat beseffen dat het Ball echter om iets anders te doen is in Sinds het zwijgen begon. De verteller is immers journalist Jesse Ball, die een paar decennia na de Narito-verdwijningen zijn verhaal doet. Op een bepaald moment stopte ook zijn vriendin met praten. Hun relatie stokte, de vrouw werd depressief en vervolgens verdween ze. Op zijn zoektocht naar haar belandde de journalist in Japan, waar hij over Sotatsu hoorde, waarna hij zijn zoektocht naar de waarheid begon, ook zijn persoonlijke. Want hij denkt steevast dat de anderen meer weten dan hij en dat ze daardoor ook veel gelukkiger zijn.

Boekenkrant

Een van die anderen – en dat brengt ons bij de liefdeshistoire in deze roman – is Jito Joo. Wanneer Sotatsu in de gevangenis zit, in voorhechtenis en daarna wachtend op zijn executie, is zij de enige die zich werkelijk om hem bekommert. Zijn familie is vooral bezig met zichzelf, en hoe die misdadiger hun reputatie om zeep helpt. Jito Joo gaat daarentegen bijna dagelijks bij hem op bezoek en zal ook nadien om hem blijven treuren, decennialang. In een brief aan Jesse Ball schrijft zij over haar liefde voor Sotatsu. Het zijn – samen met de getuigenis van een gevangenisbewaker over de banaliteit van een terechtstelling – wondermooie bladzijden in deze enigmatische roman.

En dat hij zo enigmatisch is, heeft veel met de vorm ervan te maken. Het grootste deel ervan bestaat immers uit de interviews die Ball afneemt, van Sotatsu’s familie bijvoorbeeld, die volstrekt onbetrouwbare getuigenissen afleggen en elkaar van leugens beschuldigen. Een ander deel bevat de krantenartikels die een bevooroordeeld journalist schreef over Sotatsu’s proces, en er staat zelfs een hoofdstuk in dat alleen maar uit schimmige zwartwit foto’s bestaat en dat in zijn context geplaatst een intense, maar ook ongrijpbare ervaring oplevert. En dat zou je eigenlijk van Sinds het zwijgen begon in zijn geheel kunnen zeggen: het is een ongrijpbaar boek over de schoonheid van het zwijgen dat de lezer zowel intellectueel als emotioneel bij de kladden pakt en deze lang nadat hij de laatste pagina omgeslagen heeft nog bezighoudt.

Verscheen in de Trouw


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Het duikersspel

Census

Auteur:
Jesse Ball
Categorie(ën):
Literatuur

Sinds het zwijgen begon