"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Slag in de Javazee

Woensdag, 15 november, 2017

Geschreven door: Anne Doedens
Artikel door: Henk Slechte

Oorlog tussen Nederland en Japan

[Signalering] De korte maar hevige Nederlands-Japanse Oorlog (december 1941- maart 1942) is bekend gebleven door de twee slagen in de Javazee in februari en maart 1942. In de eerste zeeslag kwam schout-bij-nacht Karel Doorman om. Hij is beroemd geworden door zijn oproep ‘Ik val aan volg mij’ die de te vrije vertaling was van ‘all ships follow me’ waarmee hij de geallieerde schepen aanspoorde om het Nederlandse vlaggenschip De Ruyter te volgen. Aan de twee zeeslagen waren al bijna drie maanden oorlog met Japan vooraf gegaan, nadat Japan Pearl Harbour had aangevallen. In die maanden behaalden Nederlandse onderzeeboten successen waarvoor Winston Churchill ze later heeft geprezen. De commandant van een van die onderzeeboten was Anton Bussemaker die vier Japanse transportschepen tot zinken bracht, wat voor Japan een verlies van ruim 4000 man betekende. Een paar dagen later liep zijn onderzeeboot op een mijn. Een bootsman overleefde als enige en commandant Bussemaker kreeg postuum de Militaire Willemsorde.

In dit derde deel van de boeiende reeks Oorlogsdossier beschrijven Anne Doedens en Liek Mulder niet alleen de zeeslagen, maar ook alles wat daaraan vooraf ging, met veel aandacht voor de herinneringen van mensen die erbij waren. Hun conclusie is dat Japan weliswaar op felle tegenstand van duizenden Nederlandse marinemannen stuitte maar dankzij de eigen technische en kwantitatieve overmacht de invasie van Nederlandsch-Indië vrijwel geheel volgens plan kon volvoeren. De enige winst van de zeeslagen was moreel. Zo gebruikte de illegale pers de verkeerd geïnterpreteerde uitspraak van Karel Doorman om de bevolking van het door de Duitsers bezette Nederland en het door Japan bezette Nederlands-Indië een hart onder de riem te steken. En zoals in de eerdere delen van Oorlogsdossier geven de auteurs interessante lieux de memoire en musea in Nederland.

Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine

Kookboeken Nieuws