Aan de hand van Elsie de Vries leer je de lessen van het leven
[Recensie] Enkele jaren geleden las ik het boek Een voltooid leven van Annerieke de Vries. Een roman van een schoonheid zoals je ze zelden ziet. Over het lijden en het overlijden. Het boek maakte een onuitwisbare indruk op mij als mens. Waarom vertel ik dit hier? Omdat Slotakte dat ook voor elkaar gekregen heeft.
“Sterven moet je leren. Dan weet je ook wanneer het juiste tijdstip gekomen is”
(Friedrich Nietzsche)
De 77-jarige Elsie de Vries woont in een fraai appartement in Oosterbeek. Ze haalt haar vreugde uit het contact met enkele oude vrienden en haar enige familielid Thomas die ze nog af en toe ziet. Daarnaast heeft ze bemerkt dat ze nog weinig vreugde uit het leven haalt en dat ze eveneens weinig bijdraagt aan de levensvreugde van anderen. Tevens levert zij geen bijdrage meer aan het leven, in algehele zin.
Volleefd leven
We volgen Elsie in haar onderzoek naar het besluit over haar volleefde leven. Haar overtuigingen, haar twijfel, haar gedrag, haar handelen en haar gedachten worden aan de hand van de seizoenen in het jaar 2018 en 2019 in kaart gebracht. Een belangrijk gegeven is dat Elsie niet ongeneeslijk ziek is. Dat wil overigens niet zeggen dat er geen spraken van lijden is. Ouderdom komt met gebreken en dat geldt ook voor Elsie.
Als lezer ontkom je er niet aan volledig in de huid van Elsie te kruipen. Haar observaties en waarnemingen worden die van jezelf en voor je het weet kan je haar volledig steunen in haar bevindingen en conclusies. Elsie wordt daarmee een deel van jezelf, of van je eigen moeder of grootmoeder, al naar gelang de leeftijd van de lezer.
Vriendengroepjes worden kleiner, jongere mensen zitten niet meer op je te wachten. Je bent minder snel, mobiel en je krijgt last van kwaaltjes. Langzamerhand maak je deel uit van een wereld waar je gevoelsmatig niet langer deel meer van uitmaakt. Waar eenzaamheid de boventoon voert, waar verlangens zijn verdwenen en herinneringen vervagen. Je hebt steeds meer hulp nodig waardoor de zelfstandigheid en onafhankelijkheid in het geding komen. Elsie kan nog wel regie uitoefenen op haar eigen leven. En op haar dood. Een sterke persoonlijkheid in een broos lichaam.
Mooi oud zijn
Auteur Gertrude Klinkhamer (1948) werkte als verpleegkundige, docent geschiedenis, zakelijk directeur van een museum en als zelfstandig trainer en coach. Alle skills en talenten kan zij bundelen in haar rol als auteur; zorgzaam, feitelijk, met aandacht voor het verleden en met oog voor de toekomst. Haar fascinatie voor de innerlijke zoektocht van mensen is een drijvende kracht in haar werk. Eerder verscheen het non-fictie boek Mooi oud zijn, mooi oud worden, over wat het betekent om in de huidige tijd oud te zijn. Een thema dat zeker ook in Slotakte in de persoon van Elsie terugkeert.
De regie die Elsie over haar leven voert en de keuzes die zij maakt, geven haar rust en blijheid. De emotie verdriet die doorgaans bijna naadloos verbonden is met naderend afscheid en de dood, krijgt hierdoor geen ruimte. En zet je als lezer aan het denken. Wanneer je jouw hele leven lang de dood hebt beschouwd als een ongewenste tegenhanger van het leven, krijg je nu hele andere input te verwerken. Wanneer jouw leven volleefd is, is de dood een logisch vervolg van het leven. En niet het lot maar een bewuste keuze. Een bewuste keuze waar je vrede mee hebt, achter kunt staan en zelfs naar uit kunt kijken.
Slotakte heeft mijn kijk op het leven en het einde daarvan, blijvend kunnen verrijken. Een boek voor alle leeftijden die hun perspectief kunnen verruimen bij het beantwoorden van fundamentele vragen over leven, vriendschap, liefde en dood.
Met een kaarsje te zoeken zijn boeken als deze. Van een zeldzame schoonheid. Aan de hand van Elsie de Vries leer je de lessen van het leven. Over krachtig leven en sterven. Over regisseur zijn tot de dood erop volgt.
—
Eerder verschenen op Boekencast
