Eerbetoon aan de onzekere verliefde
Onbeantwoorde liefdes: niemand denkt er graag aan terug, maar iedereen kent het gevoel ongewild te zijn. Doorgaans worden herinneringen daaraan ver weggestopt, om zo in de loop der tijd hopelijk vergeten te worden. Want het pijnlijke verloop van verwachting naar afwijzing nauwkeurig onder woorden brengen en analyseren, dat wil toch niemand? Met uitzondering van Tonie Mudde (1978) dan, die in zijn debuutroman Spaghetti spoetnik de verliefdheid van Thomas Vonk beschrijft, vanaf diens eerste prille kriebels tot aan het hartverscheurende einde.
De nacht dat Thomas Silke voor het eerst ontmoet, blijft haar fietsband in de tramrails haken en vliegt ze door de lucht. Een tijdje later worden haar voortanden er in het ziekenhuis weer ingezet en beschouwt Thomas het als een ‘intimiderend vooruitzicht, dat ze nog mooier zou worden dan ze al was’. Tot dan toe leidde de jonge sterrenkundige een tamelijk nietszeggend leven: hij is zesentwintig jaar, maagd en als assistent in opleiding bezig aan een vierjarig promotieonderzoek naar exoplaneten. De onbereikbare Silke fascineert hem, maar te laat beseft hij dat hij haar telefoonnummer niet heeft. Hij besluit een briefje achter te laten in haar fietsbel en te wachten tot zij contact met hem opneemt. Immers, zo redeneert hij, ‘hoe lang heeft een mens nodig om een telefoon op te pakken?’.
‘Silke vierenhalve week.’ Na de inmiddels wanhopige Thomas meer dan dertig dagen genegeerd te hebben, besluit ze hem dan toch een bos bloemen te brengen als bedankje. Het is het begin van een lange reeks theevisites. Thomas, die haar elke keer schijnbaar onaangedaan verwelkomt, wacht met smart op de dag dat er eindelijk iets romantisch tussen hen zal voorvallen. Aandachtig bestudeert hij ieder teken dat op meer dan enkel vriendschap zou kunnen wijzen. Niet alleen Silkes, maar ook zijn eigen beweegredenen worden nauwkeurig door hem ontleed:
‘Ik zette een stap in haar richting, maar toen kwam er iets tussen: haar telefoon. We keken allebei naar het knipperende toestel op het aanrecht. Ik hield halt op de plaats. Had ik wel echt éérst die stap gezet? Of had eerst haar telefoon geklonken en had ik toen pas mijn rechtervoet durven optillen? Was ik pas in beweging gekomen toen de spanning al uit de lucht was?’
Silke daarentegen lijkt zich van geen spanning bewust, en kruipt alsof het de normaalste zaak van de wereld is bij Thomas in bed, om daar vervolgens vrijwel onmiddellijk in slaap te vallen. Dit herhaalt zich net zolang tot Thomas al zijn illusies laat varen. ‘Ook vandaag zouden we elkaar niet aanraken’ lijkt niet langer een pessimistisch vooruitzicht, maar een vaststaand feit. En dan, plotseling, staand in een wiebelende kano, volgt een climax: een kus. Toch geeft Silkes afstandelijke gedrag na dit incident geen enkele reden tot hoopvolle gedachtes. Thomas is wederom aan het twijfelen gebracht: hebben ze nu een relatie, en zo ja, wat voor een?
‘Wat zou er gebeuren als ik probeerde om onze relatie een officiële status te geven? In gedachten had ik haar het zinnetje al honderd keer horen zeggen. Het begon met ‘ik zie je meer’ en het eindigde met het woord “broer”.’
Thomas’ besluit om de confrontatie uit te stellen uit angst om Silke kwijt te raken is volkomen logisch, en zorgt er tegelijk voor dat de spanning geen moment wegvalt. Spaghetti spoetnik laat ons niet alleen sprookjesachtige liefdesscenario’s zien, maar juist de ruwe realiteit die eronder verborgen gaat. Met name het personage Thomas is een levensecht willoos slachtoffer van deze realiteit, en zijn volgzame, ietwat timide karakter zorgt ervoor dat je hem vanaf de eerste pagina in je armen sluit om nooit meer los te laten.
Dat je je zo sterk gaat inleven in de hoofdpersoon wordt bevorderd door de stijl. Mudde slaagt erin subtiel ironisch te zijn zonder dat het sarcasme er te dik bovenop ligt. Dit is voor een groot deel te danken aan het vertelperspectief: Thomas ziet de ironie van zijn situatie niet in, de lezer daardoor des te meer.
Zoals dat gaat met onbeantwoorde liefdes eindigt ook die van Thomas en Silke niet met een ‘ze leefden nog lang en gelukkig’. Toch weerhoudt dit Thomas er geenszins van om alsnog toekomstbeelden te schetsen:
‘Ze streek een haarlok achter haar oor en ik wilde dat we een kind hadden. Zelfs wanneer we na vanavond onze eigen weg zouden gaan, dan nog leek het me een prachtig vooruitzicht. Het kind zou van het ene naar het andere huis gebracht moeten worden, er zouden verjaardagsfeestjes zijn en afzwemmen. We zouden altijd met elkaar verbonden blijven.’
Alles is even aandoenlijk: Thomas’ hoopvolle verwachtingen, zijn afwegingen, zijn analyses, zijn frustraties, en bovenal zijn onzekerheid. Met Spaghetti spoetnik creëert Mudde niet alleen een innemende debuutroman, maar tegelijkertijd een eerbetoon aan de onzekerheid waarmee alle verliefdheid gepaard gaat.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
