Origineel gecomponeerde roman over oorlog en vriendschap
[Recensie] Wie bij het lezen van de flaptekst denkt: alweer een oorlogsroman, krijgt het advies toch even een hoofdstukje te lezen om in te zien dat dit boek een zeer originele invalshoek heeft. In een meeslepende schrijfstijl laat David Benioff de lezer op het puntje van de stoel zitten om de avonturen van Lev en Kolja te volgen. Het is een schelmenroman die zich afspeelt in 1942 midden in de oorlog ten tijde van het beleg van Leningrad. Twee jonge jongens zijn door het lot aan elkaar verbonden en krijgen de schier onmogelijke opdracht een dozijn eieren te vinden. Natuurlijk zijn deze eieren slechts een zeer geslaagde manier om een decor te schetsen van Leningrad tijdens het beleg. De proloog laat ons geloven dat de grootvader van de auteur al voor zijn achttiende verjaardag twee Duitsers doodde en hoewel hij zich weinig details kon herinneren, moest het verhaal wel verteld worden. Om de ontbrekende bijzonderheden in te vullen is fictie een prima hulpmiddel.
David Friedman, veranderde zijn achternaam in die van zijn moeder, Benioff, zij was een Russisch-Joodse immigrant. Benioff is bekend als auteur en scenarioschrijver, waarvan Game of Thrones misschien wel het bekendst is. Verhalen vertellen kan hij zeker, Stad der dieven is daar een goed voorbeeld van. Niet alleen de originele invalshoek en de soepele schrijfstijl zijn aantrekkelijk, ook het gebruik van humor maakt het verhaal wat makkelijker leesbaar.jongens; een vondst van de auteur is de passage waarin de kip geen kip bleek te zijn:
‘‘’Je lacht maar,’ zei ik. ‘Je blijft van die kip af.’
‘Het is helemaal geen kip, sukkel. Het is een haan.’
Kolja aarzelde, niet wetend of de chirurg een grapje maakte of ons probeerde te beduvelen zodat we Schatje in de soep zouden gooien. Ik leunde voorover in mijn stoel en tuurde naar het beest. Ik weet niet waarom ik dacht dat dat zou helpen. Wat verwachtte ik te zien, een stel balletjes?’”
Vriendschap is een thema in het verhaal. De twee hoofdpersonages zaten gevangen en wachtten op hun executie. Ze krijgen een missie te vervullen die alleen kan slagen wanneer ze samenwerken. Indien hun opdracht zou mislukken raken ze hun felbegeerde vrijheid kwijt, het vinden van de eieren is de voorwaarde voor het einde van hun strafvervolging. De uitwerking van het vriendschapsthema is realistisch weergegeven. Wat betreft ervaring zijn de jongens niet gelijkwaardig aan elkaar, de knappe ervaren en goedgebekte Kolja boezemt ontzag in bij de wat dromerige Lev. Als een rode draad loopt de joodse achtergrond van Lev door het verhaal. Levs vader was dichter en kwam in contact met schrijvers wiens werk verboden was.
‘‘Jouw vader was Abraham Beniov.’
Ik zei niets, maar het was ook geen vraag. Kolja knikte alsof alles hem opeens duidelijk werd.
‘Dat had ik eerder moeten bedenken. Ik snap niet dat je zoiets verborgen zou willen houden. Die man was een dichter, een echte dichter, en daar zijn er niet veel van. Je zou trots op hem moeten zijn.’
‘Dat hoef je mij niet te vertellen,’ snauwde ik. ‘Als ik geen antwoord wil geven op alle stomme vragen die je me stelt, dan is dat mijn goed recht. Ik praat niet met vreemden over mijn familie. Maar je hoeft mij echt niet te vertellen dat ik trots moet zijn op mijn vader.”
Er is veel ruimte voor dialogen die het boek een dynamische uitstraling geven. Het biedt tevens de mogelijkheid het coming-of-age thema uit te werken. De jongens zijn volop in ontwikkeling waarbij gezegd moet worden dat Kolja de man met ervaring is en Lev het groentje. Maar Lev gaat razendsnel zijn volwassenheid tegemoet, niet alleen door zijn vriend, maar de omstandigheden waarin ze verkeren zorgen voor deze versnelling. Tussen alle gruwelijkheden is er af en toe een rustpunt om even stil te staan bij de ‘gewone’ dingen van het leven, deze geven het verhaal iets moois mee en maken het menselijk.
Het verhaal krijgt een bijzondere wending wanneer de vrienden in aanraking komen met de partizanen. Hierover was hen niets verteld door hun opdrachtgever, maar ze komen er wel degelijk mee in contact en er zijn meisjes… een van hen is Lara, die naam doet denken aan Lara uit Dokter Zjivago van Boris Pasternak. Natuurlijk is het oorlog en worden er afschuwelijke wreedheden begaan, maar ondanks dat zijn er voldoende mooie passages waarbij beelden opgeroepen worden van bossen waarin “Kolja theatraal om zich heen keek” en waaruit “de duisternis alle kleur wegzoog.” De tegenstelling tussen het mooie en het lelijke maakt het boek evenwichtig en laat zien dat het leven doorgaat, ook tijdens de oorlog. De plotwendingen zorgen voor de nodige spanning en het einde is verrassend, meer kan er niet gezegd worden, ook niet of de eieren gevonden zijn.
—
Eerder verschenen op Metdeneusindeboeken
