"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Sterrenjacht

Vrijdag, 3 augustus, 2007

Geschreven door: Hella S. Haasse
Artikel door: Rachel Levy

Een echte Haasse – maar dan anders

Hoe creatief de mens ook kan zijn, uiteindelijk zit hij gevangen in zijn persoonlijke leven, ervaringen en gedachten. Juist bij literatuur of schilderkunst komt die beperktheid vaak naar voren. Alle producties, waarvan de kunstenaar of auteur vooraf hoopt dat die verschillend en het liefst vernieuwend of origineel zijn, blijken uiteindelijk tezamen een echte eenheid te vormen. Ze zijn overduidelijk gemaakt door die ene man of vrouw, die er duidelijk weer zijn of haar eigen stempel op drukte. Veel auteurs blijken, achteraf gezien, zich vooral met één onderwerp te hebben bezig gehouden – het onderwerp dat hen het meest fascineerde tijdens hun leven. De in 1918 geboren Hella Haasse bewijst in Sterrenjacht dat het wel degelijk anders kan.

Schrijvers kúnnen volkomen verschillende boeken schrijven. Sterrenjacht is oorspronkelijk als feuilleton geschreven in 1950 en toentertijd in het Parool geplaatst. Begin 2007 vond Haasse het terug in een stapel kranten. Het originele manuscript bestond niet meer, maar in samenwerking met de redactie van uitgeverij Querido werden de delen van het feuilleton verwerkt tot een oud-nieuwe roman. De taal werd subtiel geredigeerd – want enigszins gemoderniseerd -, om de leesbaarheid te bevorderen.

Het resultaat is een roman die wel de bekende krachtige pen heeft van Haasse, maar los daarvan volkomen anders is dan haar andere werk. Zoals het een echt feuilleton betaamt, lees het boek zeer snel. De verhaallijn is gecompliceerd en pakkend genoeg om lezers aan een stuk door aan de tekst te binden, maar tegelijkertijd zo licht als bij het voor de krant bedoelde genre hoort. In het gesprek met Haasse dat achterin het boek is opgenomen, merkt de auteur zelf fijntjes op dat het boek ‘geen literaire pretenties’ heeft. Dat mag dan zo zijn, maar een niemendalletje is het evenmin.

De leuke, creatieve manier waarop ze bijvoorbeeld oud-Hollandse teksten in het verhaal integreert, geeft blijk van meer diepgang dan een oppervlakkige lezer er aanvankelijk uit haalt. Maar, zoals ze zelf zegt, het verhaal zelf is pretentieloos. De jonge Caspar-Jan, wonend in een pension, raakt bij toeval betrokken bij een familiegeheim rondom een sieraad dat ooit uit zeven fonkelrode sterren bestond. De zeven sterren zijn verdeeld over zeven mensen, en het gerucht gaat dat wie de zeven bij elkaar brengt, een schat vindt of een erfenis ten deel valt. De armzalige Caspar-Jan wordt gedwongen op sterrenjacht te gaan en vervalt van de ene avontuurlijke gebeurtenis in de andere. De verwikkelingen zijn soms zo oneindig gecompliceerd dat het soms wel een Duitse detective lijkt. Natuurlijk komt het aan het einde allemaal goed – al is dat op een andere manier dan de lezer zou verwachten. Ook dat maakt het boek meer dan gewoon een feuilleton – Haasse blijft erin slagen de lezer een verrassend eind te bieden.

Geslaagd als de moderne heruitgave van het feuilleton beslist is, is het voor de taalliefhebber jammer dat het manuscript hier en daar is gemoderniseerd. Juist omdat Haasse zo’n groot oeuvre heeft dat zich over zo’n lange tijd uitstrekt, was het leuk en interessant geweest om in 2007 te kunnen zien hoe haar taalgebruik en stijl in 1950 waren. In dat opzicht doen de passages waarin de schrijver uitgebreid uiteen zet hoe het geheim van de sterren in elkaar zit, weer bijna vertederend gedateerd aan. Regel voor regel, stap voor stap leggen de karakters in het verhaal elkaar uit wat zij weten van het geheim. De lezer hoeft zelf zo niets te raden en kan de puzzelstukjes stuk voor stuk in elkaar schuiven om de plot te begrijpen. Dit uitgebreide voorkauwen is iets dat Haasse tegenwoordig nooit meer zou doen – dat ze dat toen wel deed, en dat de uitgever die passages heeft laten staan, geeft een leuk tijdsbeeld.

Al met al is het boek beslist een aanrader – voor lezers die Haasse kennen, maar beslist ook voor lezers die haar ‘klassieke’ literaire werk normaliter niet snel ter hand zouden nemen.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Transit

Berichten van het Blauwe Huis

Het tuinhuis

Kleren maken de vrouw

Het woud der verwachting