Treinen nostalgie
[Recensie] Hoe ouder je bent hoe meer nostalgische gevoelens Stroomlijn op het spoor zal oproepen omdat je de afgebeelde en besproken treinen herkent en je ze met enige verbeeldingskracht nog ziet rijden door het Hollandse landschap.
Dit boek Stroomlijn op het spoor staat stil bij de periode dat de dieseltreinen hun intrede deden waarmee uiteindelijk het einde van het stoomtijdperk werd ingeluid. Vervolgens kwamen er treinen die op diesel én electrisch konden rijden en uiteindelijk werden alle treinen uitsluitend door electriciteit aangedreven. In dezelfde periode, de jaren 30, kreeg men ook aandacht voor de stroomlijn en dat leverde bijzondere ontwerpen op die futuristisch aandeden en hun tijd ver vooruit waren. Voor mij nieuw was dat men de stoomlocomotieven in de jaren 30 van een stalen kap voorzag om de stroomlijn te verbeteren. Hoewel men hier na enkele jaren ook weer van afstapte, zijn het wel bijzondere beelden. De ondertitel van Stroomlijn op het spoor luidt dan ook Het eerste gestroomlijnde materieel van de Nederlandse Spoorwegen, al heeft dat vooral betrekking op de ontwikkeling van de electrische treinstellen.
Stroomlijn op het spoor is rijk geïllustreerd en dat is ook de kracht van dit boek. De bijgeleidende tekst is vooral voor de gevorderde spoorliefhebber interessant als het gaat om types en varianten daarop. Ook is er ruimschoots aandacht voor aanpassingen en restauratie die plaatsvonden vanwege nieuwe inzichten, herstel na ongelukken of vanwege oorlogsschade.
Mooi is het inkijkje in de grote fabriekshal Werkspoor waar de productie en reparatie plaatsvond. De vele detailfoto’s laten zien dat er destijds aan het interieur de nodige zorg werd besteed. Misschien wel de mooiste foto is die uit 1949 van het Centraal Station in Amsterdam waar een electrische trein en een stoomtrein naast elkaar staan, symbolen van geschiedenis en toekomst. Ook de foto op de Centrale Werkplaats in Utrecht in 1949 waar een dieselmotor in een trein wordt gehesen, is bijzonder te noemen. Deze foto is ook een treffend symbool van de naoorlogse wederopbouw.
Al vroeg zagen mensen in dat het belangrijk was om oude, inmiddels vérouderde, types te conserveren. Zo kregen treinen al vroeg een museale functie en wie dat allemaal in het echt wil zien, kan het Spoorwegmuseum in Utrecht bezoeken dat een prachtige beleving biedt van de historische ontwikkeling die de Nederlandse Spoorwegen hebben doorgemaakt. Daar staat tegenover dat Carel van Gestel ook vrij veel aandacht besteedt aan de sloop van treinen.
Carel van Gestel was leraar Engels en heeft een grote belangstelling voor het spoor. Van hem verschenen meerdere boeken over de Nederlandse Spoorwegen, zijn laatste publicatie was Spoor van mensen in 2020 dat toen ook is besproken. Zijn persoonlijke betrokkenheid blijkt uit de teksten en onderschriften van de foto’s.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
