[Recensie] Dachten we toch eigenlijk dat we wel een beetje van dat racisme af waren. Wellicht nog wat gegil op de tribunes van voetbalvelden en gebral op sociale media, maar mensen met een beetje opleiding zouden er toch niet meer mee te koop willen lopen. En toen kwamen Trump, en Wilders en Baudet en de Brexit en beroepen leden van de FvD zich zelfs op de wetenschap om superioriteit van het witte ras aan te tonen.
Zo is de rassendiscussie ook weer salonfähig in de wetenschap geworden, zag de Britse wetenschapsjournaliste Angela Saini. Ze interviewde wetenschappers over de hele wereld en schetste zo een beeld van de stand van zaken in de rassendiscussie. De weerslag ervan staat in het boeiende boek Superieur.
Keer op keer ziet ze op zich bijna redelijk klinkende verklaringen waarom er toch zoiets zou zijn als een biologisch verschil tussen rassen. Terwijl er niet eens een heldere definitie van wat het begrip ras achter de vele studies staat. Haarfijn toon Saini aan, dat alleen al de keuze voor de studie van rassenverschillen een vooringenomen standpunt bloot legt.
Ze laat zien dat in het tijdperk van de Verlichting racisme eigenlijk heel normaal werd gevonden. Waar nu nog hooggeachte filosofen uitspraken over zwarte mensen deden, waarvoor ieder mens zich vandaag de dag voor zou schamen. Saini laat zien dat ook in de toenmalige wetenschap de denkbeelden van die tijd weerklinken in de studies van biologische verschillen tussen rassen.
Natuurlijk kun je in zo´n verhaal niet om het misbruik van de wetenschap in het nazitijdperk heen. Maar ook in de latere decennia van de vorige eeuw, toen de schaamte over de wetenschappelijk misleiding en de misdaden, die er het gevolg van waren een beetje verminderde, kon en kan men er wat van. Saini schetst een weinig opwekkend beeld van de afgelopen jaren.
En dan leven we nu in een tijdperk waarin die schaamte helemaal weg lijkt en politici de meest gruwelijke racistische uitspraken doen. Toch blijft er van de wetenschappelijke onderbouwing van biologische rassenverschil weinig tot niets over bij nadere beschouwing. Niet dat die studies nu weg. Al zijn er weinig biologen die zich nog openlijk aan pogingen wagen, toch wordt er zeker in de genetica nog altijd pogingen ondernemen een verschil aan te tonen.
De wetenschap blijft niet vrij van invloeden van buiten, zo toont ze aan. Als de Catalaanse separatisten studies financieren naar de mogelijkheid dat grote geesten als Cervantes, Leonardo da Vinci, Columbus en wie niet meer toch echt Catalanen waren, is racisme nooit ver weg. Of Turken die studie doen naar de ontdekking van Amerika door de Ottomanen. Altijd weer gaat het weer om het eerbaar maken, door wetenschappelijke onderbouwing, van de eigen superioriteit.
Na de publicatie van Superieur kreeg Saini bakken beledigingen en bedreigingen over zich heen via sociale media. Haar adresgegevens werden gepubliceerd op internet en zelfs haar gezin werd bedreigd. En ze was wel wat gewend na de publicatie van Ondergeschikt en studie naar vooroordelen ten opzichte van vrouwen. Maar hier is ze, zo vertelde de auteur in een interview, echt van geschrokken.
Toch moest dit boek geschreven worden, vindt ze. En daar kan je haar alleen maar gelijk in geven. Juist in onze tijd is het noodzakelijk om de holle, racistische beweringen te ontkrachten. Altijd kritisch te zijn. Wetenschap behoort objectiviteit na te streven, maar soms kan de onderwerpkeuze al heel subjectief zijn. Als je dat zo mooi weet aan te tonen als Saini, dan heb je iets goeds gedaan.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
