Scheiden
[Recensie] Wat zegt het, dat enkele van de mooiste romans dit jaar herontdekte of nu pas ontdekte klassiekers zij? Die vraag komt onwillekeurig op bij en na het lezen van Scheiden van de Amerikaanse schrijfster Susan Taubes. Het is zeker geen onbekende naam, want in Benjamin Mosers biografie van Susan Sontag komt ze als vriendin van Sontag nadrukkelijk naar voren.
Deze roman stamt uit 1969 en Taubes pleegde kort na het verschijnen ervan zelfmoord. Het is vreemd dat nu pas, 53 jaar later, de Nederlandse vertaling verschijnt. Want, wat is dit een prachtige indrukwekkende roman. Grotendeels autobiografisch beschrijft het leven en de dood van Sophie Blind.
De titel duidt zowel op het scheiden van haar man, als op het scheiden van het leven. Sophie verongelukt in het eerste hoofdstuk in het Parijse verkeer. Daarop overziet ze van gene zijde haar leven. Het is een gewaagde constructie en zeker in het eerste deel van deze roman een koortsachtig droom.
Daarna komt de roman in rustiger vaarwater met de geschiedenis van Sophies familie. Het is het verhaal van een gevlucht Joods gezin. Net op tijd voor de inval van Hitlers troepen in Hongarije. Grappig is dat die geschiedenis parallel loopt met die van Susan Sontag. Geen wonder dat de beide Susans vriendinnen waren.
Scheiden is naast het persoonlijk relaas van Sophie Blind ook een geschiedschrijving van het geteisterde Midden-Europa. Persoonlijk, zonder de gruwelen van de oorlog en holocaust.
Taubes schreef slechts een roman en vlak erna verdronk ze zichzelf. Er gaan geruchten, dat de toen niet onverdeeld gunstige ontvangst van de roman daar debet aan was. Het verwijt was, dat het eigenlijk een soort mislukte roman was in een roman.
Deel een verschilt zoveel van deel twee qua stijl, dat die gedachte niet zo gek is. Maar ondanks die kritiek werd het in de VS een cultroman en toch ook weer mooi, dat we er nu in Nederland van kunnen genieten. In een prima vertaling van Nele Ysebaert en Janneke van der Meulen. Het nawoord van Oscar van Gelderen gaat ook nog eens in op het verschijnen van herontdekte of voor het eerst ontdekte literaire juweeltjes uit eerder tijden. Het blijft een boeiend verschijnsel.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
