Een huwelijk in de tropen
[Recensie] Anna is een weesmeisje in 1907. Ze woont in een weeshuis in Amsterdam, maar droomt van een ander, grootser en beter leven, hoewel ze weet dat haar kansen op een normaal leven nihil zijn.
Op een dag komt ze een advertentie tegen van een ambtenaar in Nederlands-Indië. Hij zoekt een echtgenote. Goede komaf is niet noodzakelijk. Het belangrijkste is dat de dame in kwestie naar Nederlands-Indië vertrekt en daar in het huwelijksbootje stapt. Anna denkt dat dit de beste oplossing is en besluit op de advertentie te reageren.
Willem, de ambtenaar in kwestie, accepteert haar als zijn vrouw en zodoende verhuist Anna naar Nederlands-Indië. Er gaat een hele nieuwe wereld voor haar open. Willem blijkt echter een starre man te zijn en hun huwelijk is niks meer dan een dekmantel.
Het leven in Nederlands-Indië
Het leven van een wees in Amsterdam in 1907 is niet gemakkelijk. Je kunt het je nu bijna niet voorstellen de keus te moeten maken om op een boot te stappen en te gaan trouwen met een man in Nederlands-Indië die je nog nooit heb ontmoet, toch komt Anna’s keus realistisch over. Ze heeft immers niks als wees in Amsterdam.
Susan Smit weet de emoties van Anna goed vast te leggen. Enerzijds is ze erg gespannen, omdat ze niet weet wat haar te wachten staat. Anderzijds ziet ze deze stap als de beste mogelijkheid tot een beter leven. Al snel komen we erachter dat Willem niet de man van je dromen is, dat het huwelijk een dekmantel is en dat er veel leugens en geheimen zijn. Het is daarom niet ondenkbaar dat een jonge vrouw, ver weg van alles wat ze kent, in een depressie raakt. Smit heeft dit op een integere, maar realistische manier, beschreven, en dan niet alleen vanuit het perspectief van Anna. Je leest ook over hoe men destijds omging met depressies.
Susan Smit is geen onbekende auteur. Tropenbruid is haar 21ste boek. Haar debuut, Elena’s vlucht, kwam uit in 2005. Smit studeerde af in Culturele Studies aan de Universiteit van Amsterdam.
In Tropenbruid maak je kennis met de cultuur van Nederlands-Indië in 1909. Smit beschrijft hoe lastig het is voor Anna om er te aarden, maar ook over hoe men daar elkaar niet accepteert en welke politiek maatschappelijke spelletjes gespeeld worden. Onderwerpen als verboden liefdes, status en afkomst komen aan bod. De beschrijvingen zijn gedetailleerd, waardoor je een goed beeld krijgt van de omgeving, zoals hieronder te zien is. Smit’s schrijfstijl is toegankelijk en hierdoor goed te volgen. In combinatie met de korte hoofdstukken en de wens meer te weten te komen over dit deel van de geschiedenis, zorgen ervoor dat er vaart in het verhaal blijft zitten en het een makkelijk te lezen boek is.
“De schemering steeg op vanaf de grond. Het was bladstil, honderden krekels lieten van zich horen en vuurvliegjes zwierven als blauwwitte dwaallichtjes door het gras en de lage heesters. Anna zat op een rieten stoel op de galerij voor haar kamer en trok haar wollen omslagdoek wat dichter om zich heen.”
Cultuur en gebruiken zijn in Tropenbruid belangrijk en hier leer je als lezer dan ook veel over. Anna als geïmporteerde bruid is binnen die maatschappij absoluut niet belangrijk. Regelmatig komen er passages voorbij waarbij je als lezer verbaasd raakt over hoe bijzonder akelig mensen deden tegen elkaar. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de passage waarbij de residentsvrouw haar ongenoegen over Anna uitspreekt tegen Willem: “De vrouw vermeed Anna’s blik, keek in plaats daarvan Willem aan en zei toen langzaam: ‘Ik stel voor dat u uw echtgenote nog eens uitlegt hoe wij hier met elkaar omgaan.’” De karakters blijven echter oppervlakkig, ze krijgen helaas weinig diepgang en maken weinig groei mee. Daarnaast voelt de wending die het verhaal op het einde maakt onlogisch en onafgemaakt aan, wat afbreuk doet aan het verhaal.
Desalniettemin is Tropenbruid een interessante historische roman waarbij je een kijkje krijgt in het leven van Nederlands-Indië ruim honderd jaar geleden. Het is zeker een aanrader voor eenieder die graag verhalen leest over diverse culturen, maar verwacht geen ijzersterke personages of ontwikkelingen.
—
Eerder verschenen op meerboekenblog
