Pasgeboren kunst schreeuwt
[Recensie] Bij de expositie Trouble in Paradise in de Kunsthal verscheen een fraaie catalogus die uitpakt met de collectie van ondernemer Rattan Chadha en deze in context zet. Dat is nodig want de kunst is zo hyperactueel dat het meeste ervan nog niet het museum haalde en alleen bij de voorhoede bekend is. Daarmee staat de verzameldrift van Chadha (Mexx, CitizenM) haaks op wat gemiddelde vermogende collectioneurs aanschaffen. Olieverf nog nat, de multimedia net afgesteld. De Indiase Nederlander Chadha raakt snel verveeld, bekent hij tegen Sacha Bronwasser: “Het oude interesseert mij niet. We moeten door. Ík moet door. Stilstand is niet mogelijk.”
Symbolisch hiervoor lijkt een ‘éénkanaalsvideo-kunstwerk’ van Cory Arcangel: Celebs/Lakes met de vraag de naam van deze tiener-celebs te noemen. Uit 2015, dus grote kans dat we de eendagsterren alweer zijn vergeten. Chadha is als kunstverzamelaar een durfkapitalist die belegt in illusies en beloften. Hij krijgt daarbij advies van Liesbeth Willems die hem wijst op “pasgeboren kunst, onopgevoed en veeleisend, die niet spreekt maar schreeuwt”, zoals Willem Sandberg directeur van het Stedelijk Museum dat in de jaren vijftig raak typeerde.
Altijd jong
Boek, tentoonstelling en collectie zijn onderverdeeld in thema’s om toch nog enige richting te bepalen: Soul Searching, Delicious Confusion, Forever Young.
Bij Soul Searching gaat het om relatief traditionele schilderijen. Marlene Dumas met een portret van een depressieve Romy Schneider maar ook het ultiem kitscherige dameshoofd van Francis Picabia in 1941, het oudste en eerste stuk in de collectie. Picabia, een vermogende schilder, trok een lange neus naar alle serieuze moderne stijlen en maakte bewust kitsch-schilderijen. Rond 1980 droegen postmodernisten Picabia op handen. Hij fungeert dus vaak als breekijzer naar nu. Het verklaart de keus voor Richard Prince die in 1992 quasi-Marlboro reclames met cowboys maakte. Hij liet daaruit de sigaretten weg en hield zo het gelikte clichébeeld over. Of een zelfportret als Andy Warhol, dat Gavin Turk maakte. Aandoenlijk is een 30-kanaalsvideoinstallatie van Candice Breitz waarin Madonna-fans haar liedjes nazingen en zich daarbij verliezen. Extatisch zoals bij een religieuze madonna.
Obsessief
Delicious Confusion vertelt en verbeeldt vaak obsessieve verhalen van de makers. Grayson Perry, een Britse part-time travestiet die keramiek en wandkleden versiert met figuurtjes en situaties. Door zijn als vrouwelijk beschouwde medium – ambachtskunst – doet hij ook aan genderbending. Geestig om stoere instructies voor het demonteren van een motorfiets sierlijk afgebeeld te zien staan op een vaas. Overigens raakte de excentrieke Perry na zijn bekroning met de Turner Prize snel geaccepteerd in de kunstwereld.
Tekenaar Marcel van Eeden schetst van oude z/w-foto’s nagetekende gebeurtenissen het leven van een onbestaand architect. Daarbij past ook een serie van William Crawford, waarvan weinig meer bekend is dan dat hij een lange gevangenisstraf uitzat. Waarschijnlijk op basis van seksblaadjes maakte hij wonderlijke, bijna dood getekende porno-tekeningen waaruit zijn eigen fixatie blijkt. Misschien is dit wel het meest fascinerende werk omdat het –door de afwezige maker– voor zichzelf spreekt. Als outsider-kunstenaar is hij verwant met Raymond Pettibon en zijn tijdschriftachtige tekeningen met dwingende portretten en onbegrijpelijke teksten.
Forever Young toont de alleractueelste kunst: weer een door-getekend interieurschilderij van Inez de Brauw, winnaar van een Koninklijke Prijs voor de Schilderkunst 2018 en een kaleidoscopische mini-multimedia-installatie van de Rijksakademie-deelnemer Funda Gün Özacan uit 2017.
Zeer vers allemaal
In een inzichtelijk essay typeert Jhim Lamoree de verzamelaar als iemand die zijn kunstenaars als een struikroversbende uitkiest en met ze mee rent. Alles om de vervlakkende kunstkritiek maar voor te zijn, te ontkomen aan “de ethische en esthetische ketenen van de tijd.” Maar is het al niet te laat? Zijn collectie verliet zijn woonhuizen en kantoren en trad in de openbaarheid, in een Kunsthal, ook al gelden daar geen museale wetten. Rafael Rozendaal, kleurenmagiër, plaatste wanden met verkleurende videoschermen, legde er een spiegelvloer voor en sloeg deze aan diggelen. Daarmee was de sterke beelddrager van de expositie en dit boek een feit. Een actueler en persoonlijker graadmeter van nu gemaakte kunst is niet te bedenken.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles
De tentoonstelling is te zien tot 26 mei 2019. Meer informatie: https://www.kunsthal.nl/
