"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Tsjaikovskistraat 40

Dinsdag, 29 november, 2022

Geschreven door: Pieter Waterdrinker
Artikel door: Gaëtan Regniers

Een autobiografische vertelling uit Rusland

[Recensie] Van de Russische Revolutie van 1917 over de nadagen van de Sovjet-Unie tot het Rusland van vandaag: Pieter Waterdrinkers autobiografische vertelling Tsjaikovskistraat 40 is een caleidoscoop aan historische feiten, anekdotes en andere straffe verhalen.

Autobiografisch
Tsjaikovskistraat 40, het Peterburgse adres van Pieter Waterdrinker, staat centraal in diens gelijknamige roman. De ondertitel belooft een ‘autobiografische vertelling’ en dat is het ook. Het relaas van een schrijver, Waterdrinker dus, die wil stoppen met schrijven vormt de rode draad in het boek. De opdracht voor een herdenkingsboek over de Russische Revolutie neemt hij met tegenzin aan, en dan nog enkel omdat hij met de bijhorende cheque zijn zwager uit de nood kan helpen. Waterdrinker worstelt met het onderwerp, de Russische Revolutie, een omwenteling die in zijn ogen de opmaat was tot “ruim zeven decennia egalitaire grauwheid en grijsheid”.

Herinneringen
Terwijl hij in de buurt van de Tsjaikovskistraat, hartje Sint-Petersburg, research doet voor het boek haalt hij herinneringen op aan de afgelopen decennia waarin hij de Sovjet-Unie zag aftakelen en een nieuw Rusland werd geboren. In haar nadagen was de USSR voor de verteller een corrupte grootmacht-in-verval met tal van opportuniteiten voor wie de weg wist te vinden. Met de hoop om snel rijk te worden ging de mercantiele Waterdrinker het ontluikende toerisme in, al loopt dat niet helemaal volgens plan. De sympathie van de lezer wint Waterdrinker, in het heden en het verleden, door zichzelf op te voeren als iemand die de dingen overkomen zonder dat hij er zelf veel erg in heeft en wanneer hij dan toch eens probeert een situatie naar zijn hand te zetten daar meteen glorieus in faalt. Terwijl het personage Waterdrinker een onversneden anti-held is, componeert de auteur Waterdrinker een genadeloze roman over zijn leven in en met Rusland: ‘mijn lot had ik met dit land verbonden, met de literatuur, met mijn Russische vrouw, ‘al was er tussen ons geen boog van vlees ontstaan die dat voor de wrede buitenwereld kan schragen.’

Haat-liefdeverhouding met Rusland
Tsjaikovskistraat 40 is zoveel méér dan een roman. Het is het relaas van een haat-liefdeverhouding met Rusland, een waaier aan historische feiten en een vat val sterke verhalen en anekdotes. Bij een doorsnee schrijver zou het in het beste geval een gekunsteld verhaal opleveren, Waterdrinker slaagt er niet enkel in het evenwicht te bewaren, maar levert bovendien een erg lezenswaardig resultaat af. Stoppen met schrijven? Neen, Pieter Waterdrinker moet vooral naarstig verder blijven schrijven. Door de vermaledijde oorlog met Oekraïne is hij het land dan wel ontvlucht, ‘Tsjaikovskistraat 40’ is het ongenadige relaas van Waterdrinkers Ruslandjaren en verdient een ruim en genereus lezerspubliek.

Boekenkrant

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow