Ook de dominee is geseculariseerd
[Recensie] Ad van Nieuwpoort presenteert zichzelf graag als een geseculariseerd mens. Niet heel opzienbarend. Dat zijn de meeste Nederlanders. Van Nieuwpoort is echter wel predikant. Hoe combineert hij dit? Daarop geeft hij antwoord in Uit de Tijd: Wat bezielt een liberale dorpsdominee.
In korte, goed leesbare hoofdstukjes verhaalt hij aan de hand van ervaringen hoe zijn werk eruit ziet. Gaandeweg wordt dan duidelijk wat hem bezielt: de oude Bijbelverhalen in deze tijd ten gehore brengen.
Deze liberale dorpsdominee zit niet ergens weggestopt in een bijbelbeltdorpje op de Veluwe. Nee, hij werkt in Bloemendaal. Een gemeente in Noord-Holland waar een bovengemiddeld aantal welgestelde mensen woont. Waar de meeste mensen ook stevig geseculariseerd zijn. Dit tekent ook het predikantschap van Ad van Nieuwpoort. Hij is een dominee op moderne maat gesneden.
Ad van Nieuwpoort zwaait bijvoorbeeld niet snel met het moralistische vingertje. Als hij een mevrouw op haar sterfbed bezoekt, biecht zij hem een affaire op. Ze voelt zich er enorm schuldig over. De liberale dorpsdominee schrijft echter daarover: “Op het eerste gehoor tamelijk onschuldig”. Tsja, niet iedere predikant zal hem dit nazeggen. Het zevende van de tien geboden luidt immers ‘Gij zult niet echtbreken’.
Tijdens dat bezoek komt hij echter wel met dat zwarte boek, de bijbel, op de proppen. Dat maakt hem weer klassiek. Van Nieuwpoort noemt zichzelf nog graag ‘Verbi Divini Minister’. Dienaar van het Goddelijk Woord. Met de vrouw op haar sterfbed leest hij een verhaal uit de bijbel over bevrijding uit de slavernij.
Dat verhaal functioneert voor de vrouw als een bril om anders naar haar verleden te kijken. Ze kan er afstand van doen. Ze wordt bevrijd van haar schuldige verleden. Let wel: het is niet een god of Jezus die haar nu verlost. Ze verlost zichzelf van haar schuldgevoel door simpelweg op een andere manier naar die affaire te kijken.
Het is dominee Van Nieuwpoort die haar die bril aanreikt. Hij is degene die het verhaal aan haar vertelt. Hij nodigt haar uit om anders naar verleden te kijken. Zo doet hij dat ook wanneer hij van de kansel van de dorpskerk uit de bijbel preekt.
Met zijn Bijbelverhalen hoopt hij dat mensen anders naar hun leven gaan kijken. Dat deze verhalen functioneren als een spiegel. Hij reikt perspectieven van hoop en bevrijding aan. Mensen kunnen zo weer meer ‘mens’ worden. Die verhalen uit de bijbel moet je overigens niet te letterlijk nemen. De zesdaagse schepping uit Genesis is geen historische gebeurtenis. Ook de god van de bijbel lijkt hij op te vatten als een literaire constructie. Wel één met gezag: hij zegt jou aan ‘wat jij jezelf nooit zeggen kunt’.
Met name de eerste hoofdstukken zijn erg fijn om te lezen. Van Nieuwpoort is niet voor niets predikant geworden. Hij is een geboren verteller. Op den duur gaan echter een aantal zaken storen. Zo gebruikt hij te vaak, zonder dat die noodzakelijk zijn, verkleinwoorden. Hij heeft het dan over ‘puzzelstukjes, verhaaltjes, griepjes, zinnetjes en schietgebedjes. Dit woordgebruik, dat wellicht voortkomt uit valse bescheidenheid over zijn werk, doet op een gegeven moment kneuterig aan.
Daarnaast zet Van Nieuwpoort een heel opzichtige streep onder de uitspraak dat ook hij geseculariseerd is. Hij legt het er dik bovenop dat hij een kind van nauwelijks gelovige ouders doopt, een huwelijk van gescheiden mensen inzegent en tot slot blijkt hijzelf ook nog te kunnen vloeken. Op een gegeven moment weet je het wel.
In zijn puberjaren nam Ad van Nieuwpoort afscheid van de kerk. Later ging hij echter theologie studeren. Toen hij voor de laatste maal zijn ernstig zieke mentor Frans Breukelman bezocht, zei deze bij het afscheid tegen Van Nieuwpoort: “Nou niet lullig doen en eerst gewoon dominee worden!” Wat hij van het predikantschap maakt, is in Uit de Tijd te lezen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
