“Zijn we het of zijn we het niet?”
[Recensie] Uit Egypte gaat over André Acimans Joodse familieleden en hoe hij door hen gevormd werd. In deze memoires beschrijft hij zijn en hun vanaf het moment dat zij begin twintigste eeuw aankwamen in Alexandrië tot het moment dat zij daar drie generaties gedwongen moesten vertrekken.
Het verhaal omspeelt een verloren tijd en een verloren wereld, zoals die eens in Alexandrië bestond en waarnaar Aciman’s heimwee uitgaat.
Het boek begint met Aciman’s herinnering aan zijn oudoom Vili die neerkeek op alles wat met Ottomaanse cultuur te maken had en dweepte met het Westen en die altijd de suggestie wekte rijk te zijn – op krediet -, want sjacheren was waar hij het beste in was.
Aciman laat gaandeweg het boek zijn familie en de voor hen belangrijkste gebeurtenissen de revue passeren. Tante Marta met haar ‘crises de mariage’, het financiële debacle dat de familie tien jaar achteruit zou zetten, tante Lola ‘wier hart het grootste orgaan in haar lichaam was’, oom Nessim, tante Clara, tante Flora, oom Cosimo en oom Isaac, de overwegingen van de familie aan het begin van de Tweede Wereld Oorlog om te vluchten (maar waar naartoe dan?), de betekenis van het centrale familiehuis van de oude stammoeder, de beide grootmoeders Princes en Heilige en hun wederzijdse strijd om de genegenheid van Aciman.
Uit Egypte is een prachtig boek over wat voorbij gaat, maar toch altijd blijft trekken. Aciman’s schrijfstijl is intiem maar verdoezelt nooit de spanningen die ook altijd binnen een grootfamilie aanwezig zijn. Aciman weet op een schitterende manier beide bij elkaar te brengen en in evenwicht te houden, waardoor het heimwee nog beter in beeld wordt gebracht.
Werkelijk knap aan het boek vind ik dat Aciman zijn eigen geschiedenis overstijgt en niet alleen zijn eigen heimwee beschrijft maar ook zoals ze tintelt binnen de familie en bij tijd en wijle aan de oppervlakte komt drijven in woord of gebaar. In werkelijkheid vormt Uit Egypte niet alleen de memoires van Aciman zelf. Aciman slaagt er op prachtige wijze in de memoires van zijn grootfamilie te schrijven waarin de heimwee voor het oude Alexandrië zindert.
“Alles wat ik aanraakte was gloeiendheet, en terwijl ik rondslenterde over het verlaten terras en uitkeek over de toppen van alle andere gebouwen van Smouha, zag ik het, daarginder, onmetelijk als immer, die kleur blauw langs de weidse einder, stil, sereen en eeuwig wenkend: de zee.”
Een werkelijk prachtig boek!
De auteur
André Aciman doceert vergelijkende literatuurwetenschap aan de City University of New York. Zijn bekendste roman is de internationale besteller Noem me bij jouw naam, die verfilmd werd met in de hoofdrollen Timothée Chalamat en Armie Hammer. André Aciman woont in Manhattan.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
