Weer sterk!
[Recensie] Na Hars en Beest is Uurwerk inmiddels alweer het derde boek van de Deense Ane Riel dat in Nederlandse vertaling is uitgebracht. Net als in de voorgaande boeken is dit een psychologisch sterk verhaal en leest het heel fijn. Haar boeken schurken tegen het misdaadgenre aan, in elk boek gebeurt wel iets dergelijks, maar het gaat om veel meer dan een misdaad en het oplossen daarvan. In dit geval gaat het om een dementerende oude vrouw die inderdaad iets verkeerds heeft uitgespookt, maar dat gegeven is bijzaak.
Synopsis
“De tijd tikt voor Alma. Elke dag, alsof het haar laatste is, windt ze de staande klok op die haar door decennia van verdriet en vreugde heeft begeleid. Sommige van haar herinneringen probeert ze te verdringen, maar met name de gedachten aan haar overleden man, de horlogemaker Otto, verstoren haar gemoedsrust. Wat is er met Otto gebeurd? Alma kent de waarheid, maar waarom kan ze zich die dan niet herinneren? Er is nog veel waarmee Alma in het reine zal moeten komen voordat haar leven ten einde is.”
Een onverwachte ontmoeting met een kleine jongen en de vriendschap die daaruit voortspruit geven haar leven een nieuwe impuls. Intussen maken de duisternis en kou van de winter plaats voor het licht en de warmte van de lente. Het is duidelijk dat Alma’s leven nog niet voorbij kan zijn.
Uurwerk is een liefdevol portret van iemand die probeert een lang leven een vreedzaam einde te geven. Maar als leven, dood en tijd een loopje met je nemen, wordt dat er niet eenvoudiger op.
De geheimen van een dementerende vrouw
Alma is oud, haar geheugen is behoorlijk aangetast en ze is vereenzaamd. Ze ontwijkt contacten met mensen en verstopt zich als ze ziet dat er iemand in de buurt is. Aan het begin voel je met haar mee, zo’n oude vrouw en zo eenzaam, een echt zielig oudje. Het knappe van deze roman is hoe je langzaam maar zeker een ander beeld van haar krijgt. Af en toe blik je terug op haar bijzondere huwelijk met Otto. Aanvankelijk portretteert Riel hem als een botte, eenzelvige klootzak, maar ook van hem wordt het beeld langzaam genuanceerder. Het knappe van Uurwerk is dat het heel onnadrukkelijk gebeurt, het aanbrengen van die nuances.
Aan het begin weet je niets, je ziet alleen de mist van Alma. Maar dan ziet zij een kleine jongen met een hond, dagelijks lopen zij langs haar huis. Alma verstopt zich niet meer voor hen en later probeert zij de aandacht van de jongen te trekken. Uiteindelijk lukt dat, ze praten wat, ze doen wat spelletjes, enzovoort. Door dit contact keren flarden van haar geheugen terug. Uit die flarden kun je een en ander afleiden. Otto had een horlogewinkel, maar toen hij de concurrentiestrijd dreigde te verliezen heeft hij iets onherroepelijks gedaan. Ze verhuisden en daarna waren ze op zichzelf aangewezen. Het contact met buurtgenoten is minimaal en met de directe buurman hebben zij een conflicht waar geen rijdende rechter raad mee weet.
Verhoudingen binnen het huwelijk
De verhoudingen binnen hun huwelijk zijn bijzonder. Otto lijkt de boeman en Alma het slachtoffer. Maar is dat wel zo? Alma blijkt ook nare trekjes te hebben, er ontstaan steeds vaker conflicten en dan is het de beurt aan Alma om iets onherroepelijks te doen.
Het sterke aan Uurwerk is vooral het sterke psychologische spel dat Ane Riel speelt. De karakters van Alma en Otto zijn bepaald niet plat en eenduidig, ze werkt dat heel geraffineerd uit. Ook de opbouw is sterk. Aan het begin weet je niet zo goed wat je kunt verwachten, maar langzaam maar zeker ontstaat er ook een spanningsboog die de aandacht vasthoudt. Het taalgebruik is sterk, het bevat mooie zinnen en Uurwerk is goed vertaald door Kor de Vries. Het resultaat mag er zijn!
—
Eerder verschenen op jkleest
