De geschiedenis van het NAP tot 2018
[Recensie] Nederland telt meer dan 35.000 bordjes met witte NAP markeringen. NAP staat voor Normaal Amsterdams Peil. Het nul-niveau van dit referentiepeil is ongeveer gelijk aan het gemiddelde zeeniveau van de Noordzee. Het hoogste punt in Nederland ligt op de Vaalserberg: 322,5 meter boven NAP; het laagste bij Nieuwerkerk aan de IJssel: 6,78 meter onder NAP. Het NAP is sinds 1955 ook uitgangspunt voor hoogtemeting in Europa en als internationaal referentiepeil vergelijkbaar met de nulmeridiaan van Greenwich.
De geschiedenis van het NAP begint in de 17de eeuw. De snel groeiende havenstad Amsterdam moest steeds de gemiddelde vloedhoogte van het IJ meten om het waterpeil zo te kunnen regelen dat schepen bij de pakhuizen aan de grachten konden komen, terwijl het water niet zo hoog mocht komen dat de kelders onderliepen als de grachten tegen de stank met vers water werden doorgespoeld. Naarmate de waterbeheersing ingewikkelder werd ontstond behoefte aan een uniform nulpunt, een referentiepeil; dit was zo in Amsterdam maar ook elders, zoals bij het beheer van rivieren en de aanleg van dijken. Op voorstel van een Amsterdamse burgemeester werd in 1684 het gemiddelde zomervloedpeil van het IJ het nulpunt: het Amsterdams Peil. In 1818 verklaarde koning Willem I het AP tot nationaal referentiepeil; logisch in het meer gecentraliseerde koninkrijk, en zeker voor deze vorst die kanalen liet graven om de industrialisatie te bevorderen.
Het besluit had zelfs internationale consequenties. Willem nam, ook vanwege de industrialisatie, het initiatief voor de aanleg van spoorwegen. Omdat rails bij de grens niet plotseling hoger of lager konden worden, nam ook Duitsland in 1876 het AP over. In 1891 werd het AP het Normaal (=genormaliseerde) Amsterdams Peil. Wat begon als hulpmiddel om waterveiligheid en schoon water in Amsterdam te handhaven, heeft die\ functie landelijk nog steeds. Het NAP is ook onmisbaar voor hoogtemeting in de bouw en aanleg van infrastructuur. Het is na de Tweede Wereldoorlog door verschillende landen overgenomen, in de voormalige Nederlandse koloniën, maar ook elders in Afrika en Azië. De kaderteksten in dit interessante boek verhelderen termen die voor het begrip van deze geschiedenis essentieel zijn, maar voor de gemiddelde lezer niet vanzelf spreken.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
