"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Van Gogh sneed hier nooit een oor af

Zaterdag, 25 april, 2020

Geschreven door: Henk van Straten
Artikel door: Liliane Waanders

Als boosheid en ongenoegen de overhand krijgen

[Recensie] “Van Straten werkt op dit moment aan een subtiel maatschappelijk beladen novelle. Een huiveringwekkende thriller die zich afspeelt in Nuenen”, heette het toen aangekondigd werd dat Henk van Straten het eerste Brabants Boek Present zou schrijven. “Een spannend gijzelingsdrama” werd het in dat persbericht genoemd.

Dat boek is inmiddels af. Het heet Van Gogh sneed hier nooit een oor af en heeft niets met Vincent van Gogh te maken. In Van Gogh sneed hier nooit een oor af kijkt een zoon voor de zoveelste keer naar de opnames die beveiligingscamera’s gemaakt hebben van wat zich in het huis van zijn ouders afspeelt. Een man met een bivakmuts heeft zich toegang verschaft tot de luxe villa waar zijn ouders wonen.

Meedogenloze afrekening

De zoon ziet – en hoort – wat er zich heeft afgespeeld. En terwijl hij kijkt, vertelt hij over het gezin waarin hij opgroeide. Een gezin waarin het de leden aan niets ontbrak, maar ook een gezin waarin de lat hoog lag. Dat de zoon niet aan de verwachting van zijn ouders heeft voldaan, wordt gaandeweg duidelijk. Hij is zijn eigen weg gegaan. Iets dat zijn ouders hem niet in dank hebben afgenomen.

Boekenkrant

Dat het verhaal van de tegenvallende zoon iets te maken heeft met de brute overval op zijn ouders laat zich raden. Zij moeten boeten voor hun perfecte leven dat bol staat van uiterlijk vertoon. Dat de zoon zelf ook iets te maken heeft met wat er in hun villa in Nuenen gebeurt, gaat de lezer naarmate Van Gogh sneed hier nooit een oor af vermoeden. Henk van Straten weet Van Gogh sneed hier nooit een oor af een wending te geven waardoor wat eraan ‘de ontknoping’ voorafging in een minder kwaad daglicht komt te staan en het ambivalente verhaal van de zoon op zijn plaats valt.

Thriller?

Huiveringwekkend is Van Gogh sneed hier nooit een oor af inderdaad. De man met de bivakmuts is meedogenloos en spaart Leo en Thea niet. Verlies van decorum is niets vergeleken bij wat hij deze bevoorrechte babyboomers aandoet. Henk van Straten laat ze voor de ogen van hun zoon een gruwelijk lot ondergaan. Of ‘thriller’ het meest passende genre-etiket is, daar kun je over twijfelen. Hoewel Henk van Straten de psyche van zijn personages niet volledig uitdiept en zijn novelle daardoor ook iets eendimensionaals houdt, snijdt hij een heikele maatschappelijke kwestie aan – de woede die opgeroepen wordt door de schijnbare vanzelfsprekendheid van het op links-liberaal gedachtegoed geënte maatschappij – en laat hij zien en voelen hoe opvattingen kunnen escaleren en verhoudingen ontsporen als gevolg van ontstane maatschappelijke verhoudingen en verwachtingen. Waardoor de weegschaal doorslaat naar literairder genre, want ook het etiket ‘literaire thriller’ dekt de lading niet.

Van Gogh sneed hier nooit een oor af, the movie

Van Gogh sneed hier nooit een oor af wordt verfilmd. Daar zal Pieter Kuijpers die als producent en/of regisseur van Van God LosTBSDoodslag en Billy toch al heel wat gewend is nog een hele kluif aan krijgen. De novelle bevat veel extreem geweld en Henk van Straten beschrijft de gruweldaden zo expliciet dat het risico van een snuffmovie op de loer ligt. Tegelijk laat de schrijver door de introductie van een beveiligingscamera en de nodige dode hoeken ook weer zoveel aan de verbeelding van de lezer over dat het helemaal niet nodig is om alles te laten zien.
Het rotzakje dat de zoon (ook) is, heeft hoe dan ook de potentie om uit te groeien tot leading character.

Brabants Boek Present

Een ‘boekenweekgeschenk’ mag je Van Gogh sneed hier nooit een oor af niet noemen. Zo mag alleen het boekje dat de CPNB tijdens de Boekenweek cadeau geeft heten. Daarom heet Van Gogh sneed hier nooit een oor af het Brabants Boek Present. Het telt net zoveel bladzijden als een Boekenweekgeschenk. Het idee dat hij had, leende zich voor een kort verhaal, zei Henk van Straten zelf in een van de interviews die hij vanwege de introductie van het Brabants Boek Present – een initiatief om Brabants Literaire Talent te promoten (Henk van Straten woont en werkt in Eindhoven). Hoewel het maximale aantal woorden hem zeker beperkingen opgelegd zal hebben, laat wat Henk van Straten te zeggen heeft zich heel goed in 94 bladzijden vertellen. Meer ruimte zou een genuanceerder verhaal opgeleverd hebben, maar Henk van Straten zocht niet naar nuances. Hij deinde mee op de golven van de tijd, en die tijd wordt gekenmerkt door extreme gevoeligheid en idem dito reacties. Waarmee niet gezegd is dat het niet wat subtieler gekund had.

Eerder verschenen op Hanta

Boeken van deze Auteur:

Kwaad bloed

Vincent van Gogh sneed hier geen oor af

Berichten uit het tussenhuisje