Wat dochters meekrijgen van hun moeders
[Recensie] Door middel van dit boek nemen dochter – Mayke Smit – en haar moeder – Alice Altink – de lezer op een bijzonder open en oprechte wijze mee naar Ibiza. Echter niet om hun vakantiebelevenissen met de lezer te delen, want het doel van deze trip is van een geheel ander kaliber.
Met toch wel enige scepsis ben ik gaan lezen. Nuchter, maar wel heel nieuwsgierig, heb ik me op het boek gestort. Meer dan eens bekroop me in het begin een gevoel van lichte wrevel. Dochter ergert zich en lijkt haar moeder verantwoordelijk te houden voor haar eigen ongenoegen/onvermogen en moeder reageert er wat al te gevoelig op. Dat dit de interactie tussen hen niet ten goede komt en er wederzijdse schuldgevoelens de kop op steken is evident.
En toch sleepte de wederzijdse ervaring van de dames me het boek in.
Moeder en dochter zijn altijd nauw verbonden geweest en moeder is steeds aanwezig in haar dochters leven. Wanneer Mayke de behoefte voelt om wat meer ruimte en autonomie te krijgen, bekruipt Alice het onplezierige en onzeker makende gevoel dat haar dochter afstand neemt. Beiden voelen dat er iets aan het veranderen is.
Dan komt Mayke met het voorstel om samen te onderzoeken wat de invloed is geweest van de intieme band met haar moeder op haar leven, seksualiteit en relaties.
Ze zijn het erover eens dat ze zich beiden willen inzetten om hun relatie onder de loep te nemen en te analyseren hoe deze gevoelige onduidelijkheden zijn ontstaan. Alice stelt voor om daarvoor een week naar Ibiza te gaan en dat is het begin van de gesprekken en zoektocht naar hun verbinding met elkaar. Maar een ietwat onzeker gevoel reist met hen mee.
Elke dag schijven ze afzonderlijk van elkaar een verslagje van de dag die is geweest en beschrijven ze de verwikkelingen vanuit hun eigen perspectief. Op deze manier komen moeder en dochter om de beurt aan het woord en geven ze een zeer open inkijkje in de manier waarop de dag en de gesprekken door hen zijn beleefd.
Alice heeft op jonge leeftijd haar kinderen gekregen en het gezin heeft enige jaren in de VS gewoond. Het was de tijd van hippies en vrije liefde en Mayke heeft duidelijk meegekregen dat ze aan partnerruil deden. Is dit – en de scheiding van haar ouders – van invloed geweest op haar ideeën en de afgrenzing van haar eigen seksualiteit en relaties?
“[…] wat je óók schreef was hoeveel last je had van onze seksuele vrijheid. Pijnlijk om te horen, maar wel goed dat je het me laat weten. […] Wat puur wat je allemaal schrijft over je seksualiteit en de pijn van de scheiding en hoe je dat zo jong als je was hebt verbonden aan destructie.”
Op Ibiza is het mooi, gezellig, maar zeker ook emotioneel en een fikse crisis lijkt dan ook onvermijdelijk. Hier en daar geeft het wel een beetje het gevoel van voyeurisme, om deelgenoot te zijn van hun gesprekken en uitingen van gevoelens, maar de openheid in de verhalen van moeder en dochter is absoluut te bewonderen. Het biedt herkenning van de valkuilen in relaties.
“‘Over grenzen gesproken […] Je gaf laatst zo’n voorbeeld aan tafel, korte pauze, dat je als ouder soms de grens voor een kind moet bepalen, ook al wil een kind dat niet – eigenlijk omdat die dat zelf nog niet kan. Dit heb ik misschien wel eens gemist van jou. Daarin heb ik uiteindelijk mijn eigen grenzen bepaald.’
“Oei daar gaat ie weer. Een in-gebreke-stelling. Ik ben er niet genoeg voor haar geweest. Klopt dat wel of kan zij er niet bij in haar geestesoog? Moeilijk. Te weinig een veilige borg geweest. Toen zij haar seksualiteit aan het ontdekken was en daarvoor een veilige moeder nodig had gehad. Een moeder die haar kon leren waar ze van mag genieten en waar ze zich mag begrenzen op seksueel gebied. Toen zij dat nodig had was ik er dus niet genoeg voor haar. Dank je de koekoek. Ze kreeg met de paplepel ingegoten dat seks onbegrensd plezierig mocht en misschien zelfs wel moest zijn. Ik was mijn eigen grenzen aan het verleggen en leefde me in alle toonaarden uit. Hoe moet een dochter daar soep van koken?”
Ondanks het bijkomende vakantiegevoel, is de week heel intensief en wisselt de sfeer van broeierig, naar schurend, maar ook vruchtbaar en kunnen ze met geklaarde lucht de terugreis aanvaarden. Natuurlijk gaat niets vanzelf – er moet nog veel ‘landen’ -, en is er naderhand wat strijd over de vormgeving van het boek, maar ook daar zijn ze samen uitgekomen, door het toelaten van hun wederzijdse begrip, waardoor er meer gelijkwaardigheid tussen hen is ontstaan.
Het resultaat is een inspirerend, zeer fris leesbaar boek, zonder ‘moeilijkdoenerij’ en bomvol eye-openers. Een liefdevol, diepgaand, maar bovenal dapper boek!
—
Eerder verschenen op Met de neus in de boeken
