Denken over ouder worden
[Recensie] In dit boek bekijkt auteur Laure Adler het ouder worden van alle kanten. Dat doet zij aan de hand van haar eigen ervaringen, maar ook met de gedachten van allerlei geleerde meningsvormers over dit onderwerp. Op het eerste gezicht haalt zij vooral Simone de Beauvoir het meeste aan en daarna Marcel Proust. En vooral ook allerlei Franse schrijvers, kunstenaars en denkers.
Hannah Arendt
Laure Adleer, geboren in 1950, is een Franse essayiste, romanschrijfster, radio- en televisiemaakster en auteur van tientallen boeken. Ze publiceerde onder andere biografieën van Marguerite Duras, Hannah Arendt, Simone Weil en Francoise Giroud.
Schaars
Mensen worden tegenwoordig steeds ouder, en het personeel om voor hoogbejaarden te zorgen wordt schaars. Ook is er sprake van vooroordelen over ouderen, alsof zij niets of weinig meer waard zouden zijn. Ouder worden wordt als een triest onderwerp gezien. Maar, schrijft Adler, het is niet alleen maar slecht in de ouderdom.
Woorden als ‘dagje ouder’ of ‘weduwe’ of ‘later’ brengen een hele wereld aan ideëen met zich mee. Ook kunnen ouderen heel arm zijn, wat natuurlijk tragisch is. De oudere van tegenwoordig wordt verleid met alles om jong te blijven lijken, in voeding, sport, kleding, taalgebruik en seks of dating. Ouder worden is geen ziekte, betoogt Adler, maar hoe oud je je voelt varieert naar gelang de psychische, fysieke en geografische omstandigheden. Daarbij is ouderdom veel meer een gevoel dan een werkelijkheid.
Emotie
Marcel Proust schreef het boek De tijd hervonden waarin hij schrijft dat je leeftijd kennen een kwestie van emotie is, en niet vanzelfsprekend. Sommigen echter zien ouderen als een bedreiging voor hun levenswijze, bijvoorbeeld als ouderen hun plek op de arbeidsmarkt niet willen afstaan.
Simone de Beauvoir schreef onder andere De gevoelige leeftijd en De ouderdom. Daarin kijkt ze vooral naar de toekomst en de zin van het ouder worden, en hoe een psychische instorting je van binnenuit het gevoel kan geven dat je ouder aan het worden bent.
Veel interessante gezichtspunten passeren in dit boek de revue, zoals: “Is het ouder worden een koppige ontkenning van het tanen van je vermogens?” “Is het ouder worden een teken dat je beetje bij beetje de weldoende aandacht van anderen verliest?” Of: “Is het ouder worden het wachten op de dood?” Of betekent ouder worden dat je je sociale ego laat varen, dat je langzaam en geduldig reorganiseert wat er echt toe doet? Het afleggen van de pracht en praal?
Tolerantie
Nog een paar indrukwekkende quotes: “Gereduceerd worden tot een nutteloos lichaam, een falende geest en mond om te voeden is een ernstig symptoom van een samenleving die het slachtoffer is van haar verering van efficiëntie, schijn, onmiddelijkheid en jeugdige kracht.” En: “Is doodgaan een stommiteit? Het is een verloren zaak. Om een goede dode te zijn moet je discreet zijn, vertrekken op de toppen van je tenen, zonder iemand te storen – in je slaap sterven bijvoorbeeld.” En: “De tolerantie met het uiten van je gevoelens is extreem laag. Je verdriet met anderen delen is ook helemaal uit den boze.”
Harmonieus
Het boek heeft geen inhoudsopgave, waardoor de onderwerpen niet echt voorspelbaar zijn, maar het verrast en verbaast dat er zoveel te vertellen valt over dit onderwerp. Het heeft een brede scope waarin het gedachten opdoet en is harmonieus, goed leesbaar geschreven. Met de vele uitspraken die als waarschuwing gelezen kunnen worden wil de auteur zeggen dat het allemaal veel beter en veel liever kan met de ouderen, en dat er nog een hele weg te gaan is. Haar boodschap: Het hoeft niet allemaal zo slecht te zijn wanneer je oud wordt. Het boek geeft geen tips hoe jong te blijven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
