Op zoek naar geluk
Geluk, daar zijn we toch allemaal naar op zoek? Zo ook Liaan, hoofdpersoon in de roman Veel geluk van Jannah Loontjens. Liaan woont de eerste jaren van haar leven in Zweden, met haar vader Jacob, moeder Klarissa en broer Thor. Als Liaan een jaar of zes is scheiden Jacob en Klarissa, waarop Klarissa enige tijd later met Liaan naar Nederland verhuist. We volgen Liaan eind jaren zeventig in Zweden, begin jaren tachtig in Nederland en begin jaren negentig in Nederland, Den Haag. De drie verschillende perioden komen afwisselend en door elkaar heen aan bod, zonder dat dit de helderheid en de structuur van de roman schaadt.
Liaan en haar broer krijgen een vrije opvoeding. Hun ouders hebben niks op met autoriteit en vrijheid staat hoog in het vaandel. Ze leven als een soort hippies in een huis zonder centrale verwarming en andere moderne luxe. Liaan en Thor worden hierdoor door hun klasgenootjes scheef aangekeken en gepest. Eenmaal in Nederland verdwijnen Klarissa’s vrije opvattingen niet. Ook hier wordt Liaan gepest en kan ze maar geen aansluiting vinden bij haar klasgenootjes. Als Liaan zeventien is feest, spijbelt en blowt ze er op los en ook voor een winkeldiefstal deinst ze niet terug.
Liaan ontdekt naar mate ze ouder wordt dat vrijheid, hoewel het zo mooi klinkt, niet de sleutel is tot geluk. Juist door de vrije moraal van haar ouders circkelt iedereen in het gezin als het ware los om elkaar heen, zonder elkaar echt te raken. Liaan mist een echte relatie met haar vader, en dit komt niet alleen doordat hij in Zweden woont en zij in Nederland. Ook met haar moeder kan Liaan geen hechte band op bouwen. Iedereen staat hierdoor als het ware los van elkaar, of, in Liaan’s bewoordingen: ‘Ze [Liaan, L.S.] is een blik in gestapt, gelanceerd en zweeft nu stuurloos, ver van haar geboorteplaats, richtingloos door de ruimte, willekeurig van links naar rechts zwemmend, ondersteboven, languit, krom. Niemand die zich om haar bekommert, ze hebben haar gelanceerd, al jaren geleden en nu pas komt ze erachter. Met een standaardafscheidsgroet hebben ze haar de wereld in geschoten: ‘Check ignition and may God’s love be with you…’’
Loontjens weet dit thema mooi te verbeelden. Door verschillende tijdvakken te beschrijven wordt het thema breed uitgemeten en schetst Loontjens een interessant beeld van een meisje dat opgroeit met vrije idealen en de consequenties daarvan.
En toch mist er iets in deze roman. Het thema is mooi en interessant maar blijft wat te veel aan de oppervlakte. Dit komt onder andere doordat de personages niet voldoende worden uitgediept. Loontjens licht af en toe een tipje van de sluier op, maar helaas blijft het hierbij. Een voorbeeld hiervan is het midzomernachtfeest dat Klarissa organiseert als het gezin nog in Zweden woont. Zowel de aanloop naar het feest als de jaren erna, als Klarissa met Liaan in Nederland woont, suggereren een grote climax tijdens het feest. Eenmaal bij de passage over het feest aanbeland ontbreekt die climax. Er bouwt zich wel een zekere spanning op, Klarissa gaat vreemd en ze ziet haar man flirten met een andere vrouw, en na het feest scheiden de twee, maar hier blijft het bij. Terwijl gesuggereerd wordt dat er een grote knal, een ruzie of iets dergelijks, komt. En die komt niet.
En zo is het ook met de relatie tussen de gezinsleden onderling. Dat die relaties getekend worden door een hang naar vrijheid ligt op de loer, alleen nergens wordt dit uitgewerkt. Hooguit op het einde van de roman als Liaan haar vader in een telefoongesprek duidelijk probeert te maken dat ze nooit een hechte band hebben gehad. Het is zonde dat Loontjens dit niet eerder en vaker heeft gedaan. Het maakt de roman vlak en een tikje saai.
In Veel geluk komen sommige dingen niet goed uit de verf en daarmee blijft de roman aan de oppervlakte. Desondanks is het een goed en prettig leesbaar boek. Loontjens geeft een mooi beeld van de consequenties van ‘vrijheid blijheid’ en laat de lezer zien dat dit lang niet altijd zo mooi is als het klinkt. Meer dan dat is de roman echter niet. Verwacht niet teveel, dan is Veel geluk een prima roman over dat waar we allemaal naar op zoek zijn: geluk.
