"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Venus in het gras

Dinsdag, 2 maart, 2021

Geschreven door: Christian Jongeneel
Artikel door: Alek Dabrowski

Een vluchtend dier

[Recensie] Christian Jongeneel publiceerde in 1998 zijn debuut Magda is overal. Deze dikke roman bevatte zowel een historisch verhaal, een filosofisch perspectief als een spannend plot met een onbetrouwbare verteller: een complex maar vlot lezend boek dat meer aandacht verdiende. In 2020 kwam Jongeneel met de korte roman Venus in het gras. Het boek is op het eerste gezicht een luchtige vertelling over een meisje dat wegvlucht van haar vaders boerderij. Zij wordt opgepikt door een toevallig voorbijrijdende vrouw die op weg is naar een vakantiehuisje in Frankrijk.

Simone heet het meisje. Zij is negentien jaar. Haar moeder is lang geleden overleden. Alleen met haar vader woont zij op de schapenboerderij, waar zij dagelijks meehelpt. Wanneer zij de weg op loopt is zij naakt. Zij voelt zich een diertje dat de natuur in vlucht, een eekhoorn. Hella is niet eens zo verbaasd als zij haar ziet. Zij vraagt wel of er iets ergs is gebeurd. Simone ontkent dit. Vervolgens mag Simone met haar mee naar Frankrijk. Zij krijgt een kimono om haar naaktheid te bedekken. Dit begin van het verhaal is verrassend
 
Simone voelt zich direct thuis bij Hella. Ook in het afgelegen vakantiehuisje is zij onmiddellijk onderdeel van het huishouden. Zij gaat aan de slag om alles schoon te houden. Een grote schuur gaat zij te lijf met bezems en ander gerei om het jarenlange stof te verwijderen. Stilzitten kan zij niet. Vanaf het moment dat zij samen zijn vraag je je af wat er met Simone aan de hand is. Naaktlopen doet zij geregeld, maar wat doen die regelmatige schrammen op haar lijf? En waarom is zij op de vlucht? Zij lijkt totaal niet angstig. Je voelt dat er wat in de lucht hangt.
 
Hella is in de vijftig en kinderloos. Zij accepteert Simone vanzelfsprekend als haar dochter. Zij geeft les in kunstgeschiedenis en herkende bij haar eerste verschijning in haar De geboorte van Venus van Botticelli. Simone kent het schilderij niet. Hella koopt onderweg een kunstboek voor Simone waar dit werk in staat. Zij geeft haar een soort colleges over dit beroemde werk en over andere schilderijen. Simone raakt erdoor gefascineerd. Sowieso is zij geobsedeerd door (haar eigen) naaktheid. Onderweg naar het huisje en ook wanneer zij later verder naar het zuiden trekken, beseft zij de blikken van mannen op haar en speelt zij met haar erotische uitstraling. Een moeder die een kind de borst geeft maakt zij aan het schrikken door ook haar naakte borst te tonen. Ondanks haar besef van seksuele uitstraling weet zij niet met jongens om te gaan. “Ik ben beter met schapen.”
 
Simone verlangt terug naar een gezinsleven. Wanneer zij met Hella onderweg op een parkeerplaats zit te lunchen denkt zij: “We eten. Het is bijna zoals vroeger.” In haar herinnering, toen haar moeder nog leefde, was het knus op de boerderij. Maar aan haar vader en het verzorgen van de schapen heeft zij ook mooie herinneringen. Simone is een kind van de natuur en weet er veel vanaf. Jongeneel beschrijft bijvoorbeeld uitvoerig de bloemen en kruiden in de tuin van het vakantiehuisje. Hella vindt dat zij lef heeft om naakt weg te lopen, maar Simone haalt haar schouders hierover op. “Mensen kunnen nog zoveel leren van de natuur. Vogels maken geen plannen voor de maaltijd van morgen. Bloemen vragen zich niet af wat ze aan zullen trekken. Dat is geen lef, dat is gewoon zo.” Haar kijk op boerderijdieren is vrij direct. Schapen zijn ook een bron van inkomsten. Zij zijn er om te produceren. “Wat vruchtbaar is moet vrucht dragen.”
 
Er zit iets dubbelzinnigs in het Venus in het gras, overigens een prachtige titel. Simone is een vreemd meisje. Aan de ene kant vermoed je dat zij iets dramatisch heeft meegemaakt. Haar gedrag is hier echter helemaal niet naar. Dit maakt het verhaal wat onrealistisch of misschien surrealistisch, sprookjesachtig. Knap is de dreiging die hierdoor in het hele boek in de lucht hangt. Jongeneel heeft een heldere manier van schrijven, soms wat emotieloos. Dit werkt mee aan het contrast tussen datgene wat er zich heeft afgespeeld en het gedrag van Simone. Venus in het gras is een totaal ander boek dan Magda is overalChristian Jongeneel bewijst er overtuigend mee dat hij meerdere genres beheerst.

Eerder verschenen op Uitgelezen Boeken

Boekenkrant

Boeken van deze Auteur: