Zoekende gelovigen
[Recensie] Ook binnen kerkelijk Nederland komt tegenwoordig ‘shopgedrag’ voor, al doet deze term natuurlijk niet helemaal recht aan de diepere intenties van mensen die besluiten naar een ander kerkgenootschap over te gaan. Daar is een persoonlijk en soms ook wel bewogen groeiproces aan vooraf gegaan.
Gertjan Oosterhuis begint zijn boek Veranderen van kerk met een autobiografisch verhaal van zijn eigen kerkelijke achtergrond en zijn persoonlijke ervaringen. Hij staat in dit boek met name stil bij mensen die vanuit zijn eigen kerkgenootschap Gereformeerde Kerken vrijgemaakt overgaan naar een evangelische gemeente maar besteedt ook aandacht aan mensen die bijvoorbeeld de Protestantse Kerk in Nederland verlaten om zich elders aan te sluiten.
Theologische aard
De intentie van dit boek Veranderen van kerk is een loffelijk streven, namelijk kunnen de protestantse en de evangelische traditie iets van elkaar leren? Zijn mensen van beide stromingen bereid om met elkaar in gesprek te gaan en staan zij open voor de inzichten en beleving van mensen die ánders denken en geloven?
Die verschillen zijn deels van theologische aard zoals de grotere nadruk op de Heilige Geest in evangelische en charismatische groeperingen. De persoonlijke geloofsbeleving is intens en doorleefd en er is een krachtige inzet van de leden om een missionaire, wervende geloofsgemeenschap te zijn.
Minstens zo belangrijk is ook het verschil in sfeer en cultuur. Evangelische gemeenten zijn laagdrempelig, vaak plaatselijk of regionaal georganiseerd, kennen geen landelijk kerkverband met algemeen geldende regels en voorschriften (de kerkorde). Er is ook in de eigen gemeente weinig hiërarchie en de samenkomsten hebben vaak een ongedwongen sfeer waarin samenzang en muziek zeer bepalend zijn. De liederen zijn eigentijds (vaak uit de bundel Opwekking) en de begeleiding gebeurt door middel van een band.
Eigen gelijk
Oosterhuis staat stil bij theologische, liturgische, sociale en missionaire motieven van mensen die naar een evangelische gemeente overgaan. Vaak hebben zij in hun voormalige protestantse kerk al enige jaren een groeiende affiniteit met de evangelische cultuur ontwikkeld en ook geprobeerd om deze beleving in hun eigen kerk te implementeren. Dat verloopt lang niet altijd goed is mijn ervaring. De doorsnee protestantse gemeente tolereert of geeft best ruimte aan enkele evangelische liederen in de dienst die door een band worden begeleid maar het algehele kader blijft toch protestants. Voor de ‘echte’ evangelicalen is dat – na verloop van tijd – echter te weinig en vaak verlaten zij dan de protestantse gemeente, soms met de nodige reuring.
Het beoogde gesprek tussen de protestantse en evangelische traditie is belangrijk maar zal in de praktijk niet zo gemakkelijk zijn. Het vraagt nogal wat openheid naar de ander en het vermogen om de eigen kerkcultuur te relativeren. Mijn inschatting is dat evangelische gezinde mensen dat niet zo goed kunnen omdat zij vaak erg overtuigd zijn van hun eigen gelijk en hun nieuwe geloofservaringen niet graag ter discussie stellen.
Gertjan Oosterhuis was socioloog bij de Koninklijke Marine en vervolgens schoolleider in het voortgezet onderwijs. Hij is nu predikant in de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt in Hilversum. Hij schreef eerder de boeken Job en Beter leren Bijbellezen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
