Gitzwarte periode uit de wereldgeschiedenis
[Recensie] Octavia E. Butler (1947-2006) was een wereldberoemde afro-Amerikaanse auteur van vele baanbrekende romans. Haar grote doorbraak kwam in 1979 met Verbonden. Butlers romans onderzoeken thema’s als zwart onrecht, vrouwenrechten, de opwarming van de aarde en politieke ongelijkheid. Ze werd onderscheiden met vele prijzen waaronder de PEN West Lifetime Achievement Award. Recentelijk wordt haar werk over de hele wereld heruitgegeven. Wat een onbeschrijfelijk goed idee is dat. Ruim veertig jaar nadat Octavia het boek heeft uitgegeven is de hernieuwde aandacht volledig terecht.
Zwart en wit
Allereerst een korte beschrijving waar Verbonden over gaat. Dana woont in 1976 samen met haar man Kevin in de Verenigde Staten. Ze is zwart en Kenny is blank (wit). Wanneer Dana haar zesentwintigste verjaardag viert in Californië, belandt zij van het ene op het andere moment plotseling op een plantage in Maryland aan het begin van de negentiende eeuw. Omdat ze zwart is, wordt ze er direct tot slaaf gemaakt.
Daar ontmoet zij het blanke jochie Rufus, die op het punt staat te verdrinken. Ze redt zijn leven en keert niet veel later terug naar de twintigste eeuw en haar man Kevin.
Het wordt Dana snel duidelijk dat wanneer Rufus in nood is, zij een reis door tijd en ruimte maakt om Rufus te helpen. Ze ontdekt tevens dat Rufus en zijzelf een familiaire band hebben. Zo wordt zij zich ervan bewust dat wanneer ze te laat is om Rufus te redden, haar eigen leven wellicht voorbij zal zijn, voordat hij goed en wel is begonnen.
Tijdreizen
Octavia heeft een grote voorkeur voor het schrijven van romans waar sciencefiction in voorkomt. Het tijdreizen is dat aspect in dit verhaal.
Het verhaal leest als een trein en kent een verontrustende en mensonterende inhoud daar waar het gaat over de rassenhaat en de slavernij. De overtuiging om je qua uiterlijk superieur te voelen en te maken is afschuwwekkend. Uit films ken je de onderdrukking, de hoon, de mishandeling en de martelingen die zwarten moesten ondergaan. Het gebrek aan basisvoorzieningen en het afnemen van alle waarden wekken boosheid. Ik schaam mij tijdens het lezen voor mijn blanke voorouders die deze wandaden begingen en voor mijn zwarte voorouders die dit anderzijds moesten ondergaan.
Rassenongelijkheid
Rassenongelijkheid is ruim twee eeuwen later nog altijd niet uitgebannen. Zelfs tolerantie naar mensen met een andere kleur, geloofsovertuiging of achtergrond is veelal nog ver te zoeken. Zo is het door haar gekozen thema nog altijd actueel. En toont zij op een confronterende wijze wat het betekent om mens te zijn. Toen en nu. En dat er nog veel te leren en te verbeteren blijft.
Het boek heeft een eenvoudige passende omslag en is verschenen in een gebonden editie. Het lettertype is prettig en het boek kent een onderverdeling in hoofdstukken, paragrafen en alinea’s. Tevens bevat het verhaal een voorwoord en een epiloog. Van meerwaarde is ook het nawoord van de vertaler. Ine Willems geeft hierin een toelichting op de door haar gemaakte taalkeuzes. De wereld van 2022 heeft immers andere richtlijnen qua taal dan 1979 had. Een illustratief voorbeeld is het gebruik van het woord ‘Neger’. Ine Willems heeft vakwerk geleverd. Deze heruitgave geeft broodnodige aandacht aan een gitzwarte periode uit de wereldgeschiedenis. Laat Verbonden tot een betere verbinding leiden tussen mensen in 2022. Wereldliteratuur.
—
Eerder verschenen op Boeken-cast
