"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Verenigt u!

Zondag, 29 maart, 2020

Geschreven door: Thijs Lijster
Artikel door: Nico Voskamp

De klassenstrijd is nooit weg geweest

[Recensie] Karl Marx leverde in 1848 samen met Friedrich Engels het Communistisch Manifest af. Daarin schreef hij dat “proletariërs aller landen’”zich moesten verenigen om de krachten van de overheersende klasse te weerstaan en op te kunnen komen voor hun eigen recht. Mooie woorden. In 2020, hebben die woorden gewerkt?

Schrijver en kunst- en cultuurfilosoof Thijs Lijster maakt in een behapbaar aantal  pagina’s de balans op. Wat zijn de hoofdrolspelers in het gevecht om de macht, waar gaat het mis en het belangrijkst: zijn arbeiders er beter aan toe dan 140 jaar geleden?

Lijster beantwoordt die vragen stap voor stap, en, groot pluspunt, in een plezierig directe stijl. Van de onderwerpen die hij behandelt, geeft hij de historie en huidige status, en soms waagt hij zich aan een toekomstvoorspelling. Zo laat hij zien hoe op het grote toneel de vorken in de verschillende stelen steken.

Heaven

Met de nadruk op die altijd voortdurende stammentwist, natuurlijk. De klassenstrijd waarnaar titel van het boek ‘Verenigt u!’ verwijst, is nog gewoon aan de gang, maar op een andere schaal dan in de tijd van Marx. En met andere groepen, pardon, klassen. Lijster maakt het met heerlijk droge vergelijkingen zoals deze voor de lezer zonneklaar:

“Natuurlijk spreken we nog dikwijls over boven-, midden- of onderklasse, maar die termen verwijzen doorgaans niet meer naar afkomst en zelfs niet meer naar soorten van arbeid. Veeleer gaat het over inkomen: een modaal of bovenmodaal inkomen…

Van krantenbezorger tot miljonair, dat is zeker niet alleen een Amerikaanse droom, maar dat is altijd de droom, of liever de belofte, van de gehele moderne wereld geweest.

Toch is er genoeg reden om aan het waarheidsgehalte van dit zelfbeeld…te twijfelen, en te stellen dat het klassenonderscheid nog (of opnieuw) springlevend is…

Onderzoek van Oxfam wees uit dat de acht rijkste personen evenveel bezitten als de armste helft van de wereldbevolking (dat wil dus zeggen 3,8 miljard mensen)…

Piketty constateerde dat die toenemende ongelijkheid het gevolg is van een tendens waarin het rendement op kapitaal groter is dan de economische groei. Simpel gezegd: vermogen levert al decennia meer op dan arbeid, waardoor de rijkdom zich wereldwijd concentreerde bij een kleine groep steeds rijker wordende rijken. Nog simpeler gezegd: de duivel schijt op de grote hoop.”

Het is door die fijne stijl dat de lezer het betoog van Lijster heel gemakkelijk naar binnen gelepeld krijgt. Vrijwillig uiteraard, anders zou hij/zij niet begonnen zijn aan een boek met dit onderwerp, maar misschien is de gemiddelde lezer niet zo goed onderlegd in de complete arbeiders/klassenongelijkheid/wereldgeschiedenis en wil daarom kennis opdoen door het lezen van een liefst handzaam boekje. Daarvoor is Verenigt u! geknipt. Lijster doet bekwaam uit de doeken waarin de arbeiders van deze tijd verschillen van die van vroeger, en waarom die nieuwbakken arbeiders veel meer stressvolle keuzes moeten maken. Termen als precarisering (onzeker leven) en FALC (fully automated luxury communism) komen voorbij met een verklaring, en Lijster tracht aan het einde het verloop van de toekomst te voorspellen. Een prima handboek voor de beginnende proletariër.

Eerder verschenen op Hebban

Boeken van deze Auteur:

Wat we gemeen hebben: een filosofie van de meenten

Kijken, proeven, denken. Essays over kunst, kritiek en filosofie,

Kijken, proeven, denken. Essays over kunst, kritiek en filosofie

Kijken, proeven, denken. Essays over kunst, kritiek en filosofie

De grote vlucht inwaarts