"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vergeef ons onze zwakheid

Vrijdag, 9 maart, 2018

Geschreven door: Gijs IJlander
Artikel door: Sarah Verhasselt

Literaire beklemming

[Recensie] Dat Gijs IJlander geen doorsnee romans schrijft, wisten we al na zijn speciale, postmoderne roman Een fabelachtig uitzicht waarin elementen van het korte verhaal Un coeur simple van Gustave Flaubert terug te vinden zijn. In zijn recentste boek, Vergeef ons onze zwakheid, [2014/red.] komt hij niet minder origineel uit de hoek. Het is een bijzonder verhaal over leven en dood, over schuld en boete.

Sybrand Staring, het hoofdpersonage van deze roman lijkt een doodbrave, saaie dokter te zijn in Utrecht. Hij werkt voor het ouderzorgcentrum De Uiver en komt regelmatig over de vloer bij oudere mensen. Zo ook bij het echtpaar Mos. Mevrouw Mos heeft namelijk te lijden onder een onverdraaglijke oorziekte, waardoor ze steeds sterke suizingen en trillingen hoort. Van pijnstillers wil ze niets weten. Op een dag wordt alles haar echter te veel en pleegt ze zelfmoord. Meneer Mos blijft ontredderd achter. Hij is nooit een voorbeeldige echtgenoot geweest, maar berouw komt na de zonde. Hij loopt verloren in zijn eigen appartement. Met Sybrand heeft hij het over zijn buitenechtelijke zoon in Afrika, zijn Afrikaanse kunstverzameling en het ongelukkige leven van zijn vrouw. Het leven heeft geen zin meer voor meneer Mos, en samen met Sybrand en het zorgcentrum wordt er besloten om het leven van de stokoude man te beëindigen.

Maar dan gaat de bal aan het rollen. De dochter van meneer Mos, die in Amerika woont en jaren niets heeft laten horen, kaart de zaak aan. Sybrand wordt aangeklaagd en beschuldigd van moord. Volledig uit het lood geslagen, besluit Sybrand om zich terug te trekken op zijn buitenverblijf op een Schots eiland. Maar het lijkt wel alsof hij de dood heeft meegenomen naar het eiland. Lammeren worden doodgebeten en er spoelt een reusachtige walvis aan. De lijkengeur hangt overal. Sybrand wankelt, de gebeurtenissen op het eiland worden steeds vreemder. De onderwereld komt naar boven, en hij wordt ‘Mr Death’ genoemd.

Hoewel de roman een beetje banaal start, wordt het verhaal steeds grimmiger en interessanter. De beschrijvende en beeldende stijl van IJlander gaat op de huid van de lezer zitten. Sommige gebeurtenissen lijken door elkaar te lopen, er wordt een literair spel gespeeld met tijd en ruimte. Sybrand wordt als verteller ook steeds onbetrouwbaarder: wat hallucineert hij en wat is er echt gebeurd? Ook de rottende walvis spreekt tot de verbeelding en fungeert als een paradoxaal symbool voor dood en leven (in de walvis bevindt zich een grote hoeveelheid sperma). Een roman die leest als een thriller, maar tegelijk ook als een literair boek dat verder geanalyseerd kan worden.

Eerder verschenen op Cutting Edge