Verhalen van ondergedoken kinderen
[Recensie] “‘Vergeet je naam’ stond voor het inleveren van jezelf en het aannemen van een nieuwe identiteit… Niet opvallen was van levensbelang” (p. 7). In dit boek Vergeet je naam zijn tien verhalen van toen nog jonge kinderen gebundeld die in de Tweede Wereldoorlog moesten onderduiken en zo de oorlog hebben overleefd. Van ieder kind is een foto afgebeeld en op de gelijknamige website vergeetjenaam.nl zijn filmpjes, foto’s en archiefmateriaal te vinden en is ook meer aanvullende informatie beschikbaar.
Uiteenlopende verhalen
Joop Levy herinnert zich de bevrijding toen de boer, bij wie hij was ondergedoken, tegen hem zei: ‘Nu kan je weer naar buiten, want je bent vrij” (p. 16). In dat eenvoudige zinnetje ligt vijf jaar angst en onzekerheid besloten.
Hanneke Gelderblom – Lankhorst vertelt dat ze op maar liefst twaalf adressen ondergedoken is geweest. Ze is er evengoed mentaal krachtig uitgekomen, getuige haar woorden: “Ik heb geweigerd om een oorlogsslachtoffer te zijn. Ik ben een overlevende. Een oorlogsslachtoffer is nog altijd bezig met het verleden. Mijn energie zit in de toekomst. De vraag is niet: waarom heb ik het overleefd? De juiste vraag is: wat doe ik met dat geschenk?” (p. 47). Deze prijzenswaardige instelling zegt veel over haar karakter en levenshouding, al zal – lang – niet iedereen die de oorlog op ingrijpende wijze heeft meegemaakt, haar dit kunnen nazeggen. Het is zoals met andere grote gebeurtenissen in ons leven: ieder mens reageert op zijn of haar eigen unieke wijze. Dat neemt niet weg dat de houding van Hanneke mensen kan inspireren.
Echt spannend is het verhaal van Walter Bartfeld die door de Duitsers wordt achtervolgd maar weet te ontsnappen. Hij zat in ‘Het verscholen dorp’ bij Nunspeet maar wist te ontkomen toen de Duitsers deze onderduikplaats in het bos ontdekten. Helaas gold dat niet voor iedereen: anderen werden opgepakt en weggevoerd naar het concentratiekamp. Zie Het verscholen dorp.
Deze bundel brengt de zeer uiteenlopende lotgevallen van mensen die moesten onderduiken echt dichterbij en invoelbaar. In de overeenkomst van het onderduiken zijn tegelijk grote verschillen omdat mensen deze periode op hun eigen wijze beleefden en de een meer gevaar dan de ander had te duchten.
Het is waardevol dat deze belevenissen zijn opgetekend nu het nog kan want deze kinderen van toen zijn nu op hoge leeftijd gekomen en zullen binnenkort niet meer in ons midden zijn.
Eerder verschenen van Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis Andere Achterhuizen en Ondergedoken als Anne Frank. Dit laatste boek is in verschillende talen vertaald.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
