Feminisme uit de 17de eeuw
[Recensie] Het aandeel vrouwen op wetenschappelijke functies neemt toe. Tot zover het goede nieuws, want ook de stelregel ‘hoe hoger de positie, des te lager het aandeel vrouwen’ geldt nog altijd, zo liet Stichting Atria in april 2021 zien. Deze zogenaamde brainleak wordt zichtbaar in het gegeven dat 44% van de promovendi vrouw is, tegenover slechts 24% van de hoogleraren.
Keer op keer blijkt dat wetenschap, met haar idealen van vooruitgang en progressie, aartsconservatief is op dit vlak. De strijd voor gelijke behandeling en waardering binnen wetenschap en samenleving is nog lang niet voltooid en kent inmiddels een lange geschiedenis. In onze canon van de feministische beweging speelt Aletta Jacobs een prominente rol, maar minder aandacht is er voor een vroege voorgangster: de Utrechtse Anna Maria van Schurman (1607-1678). Zij kreeg als eerste vrouw in Nederland toestemming om colleges te volgen en schreef een krachtig, nog altijd goed leesbaar essay waarom vrouwen toegang zouden moeten krijgen tot de universiteit.
Gelijke behandeling
Van Schurmans strijd tegen dominante, christelijke overtuigingen over de gebrekkige intellectuele capaciteiten van vrouwen is nog steeds actueel. De waarde van deze heruitgave is daarbij niet zozeer het aanleveren van nieuwe, aanvullende argumenten voor de feministische zaak, als historische bron moedigt het essay ook aan om hedendaagse overtuigingen te onderzoeken. Zo wijst inleider en filosofe Angela Roothaan op een interessante paradox: tegenwoordig beargumenteren vrouwelijke wetenschappers vanuit een fundamentele gelijkheid het recht om hun eigen identiteit vorm te geven, terwijl Van Schurman juist vanuit het specifiek vrouwelijke pleitte voor gelijke behandeling.
—
Eerder verschenen in Sociologie Magazine
