"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Verloren mensen

Donderdag, 7 november, 2013

Geschreven door: Mirjam Rotenstreich
Artikel door: Carmen Meuffels

Spannende roman met absurde trekjes

Mirjam Rotenstreich en A.F.Th. van der Heijden verloren in 2010 hun zoon Tonio. Van der Heijden schreef daarna de prachtige requiemroman Tonio, Rotenstreich schreef Verloren mensen, een niet-autobiografische roman waarin zowel verlies, dreiging en dood als vrijheid, overleven, en de zoektocht van een jonge vrouw naar zichzelf centraal staan. 

De Joodse Abbi Mendelbaum vertrekt na het overlijden van haar getraumatiseerde ouders naar Zwitserland. In een gehuurde villa in de stad Lugano, waar zij in haar onbezorgde kindertijd vakanties doorbracht, hoopt zij haar verleden een plek te kunnen geven. De reis die haar rust en tijd voor bezinning had moeten brengen neemt een onvoorziene wending wanneer ze de eigenaardige verhuurder Philip ontmoet.

Scènes uit het vertelheden worden afgewisseld met flashbacks naar Abbi’s verleden, terwijl niet altijd duidelijk is welke situatie nu welke herinnering van vroeger oproept – of welke herinnering weer een andere herinnering losmaakt. In plaats van geïncorporeerd te worden in het verhaal, blijven sommige fragmentarische scènes daardoor op zichzelf staan en onderbreken ze nogal abrupt de verhaallijn. 

Een dergelijke structuur, waarbij herinneringen te pas en te onpas verhaald worden zonder een logisch patroon te volgen, is voor iemand die houdt van gestructureerde, afgeronde verhalen zoals ikzelf moeilijk te verkroppen, maar tegelijkertijd zeer realistisch. Abbi heeft haar herinneringen niet onder controle, laat staan geordend – Rotenstreich presenteert ze ook niet zo.

Boekenkrant

Wispelturig

Bepaald minder realistisch is de verhouding tussen Abbi en de mysterieuze Philip. De verhuurder zegt voorspellende gaven te hebben: hij voorziet gebeurtenissen die niet zelden angstaanjagend zijn. De vraag is of zijn voorspellingen uitkomen omdat het lot dat bepaald heeft (zoals hij graag wil doen geloven), of omdat hij er zelf alles aan doet om ze te laten uitkomen. Abbi voelt zich tot Philip aangetrokken, maar is tegelijkertijd ook boos op en/of bang voor hem. Dat vrouwen wispelturig kunnen zijn wanneer het op hun gevoelens voor een man aankomt is geen geheim, maar de snelheid waarmee Abbi’s gevoelens omslaan is wel erg overdreven en daardoor niet geloofwaardig.

Ik noem een voorbeeld: Het ene moment is Abbi woedend omdat ze denkt dat Philip in haar memoires heeft gelezen, en pakt ze haar notitieboekje om hem ermee ‘op zijn uitgestreken smoel’ te slaan, maar het volgende moment ligt ze op bed te fantaseren hoe hij haar gadeslaat via ingebouwde, verstopte webcams terwijl ze de hand aan zichzelf legt:

‘Stel, ze zou zichzelf nu bevredigen en Philip zou alles kunnen zien? Hij zou niet weten dat het hele spel voor hem bedoeld was, speciaal voor hem. Misschien vond hij haar wel een slet, die haar gedachten, losjes gestuurd door haar hand, de vrije loop liet langs een hele stoet van mannen. Maar was dat niet wat ze wilde? Dat hij haar op haar sletterigst zag terwijl zij zich onbekeken waande, zogenaamd dan? Het mooiste zou zijn als hij haar daarna kwam uithoren. “Ik zag je wel. Aan wie lag je zo hoerig te denken?”’

Nog een ander voorbeeld. De seksuele spanning tussen Abbi en Philip mondt uit in fysieke actie, waarna Philip overeind springt, wat grassprietjes van zijn broek klopt, en de volgende zin uitspreekt alsof het een formaliteit betreft: ‘Het was heerlijk om je te bevredigen.’ De manier waarop dit gesprek zich voortzet (met Philip die zegt ‘Trouwens, ik vertrek volgende week. Op bedevaart.’) is illustratief voor de vreemde, ongeloofwaardige wendingen die het verhaal niet zelden neemt.

Ongeloofwaardigheid

Seksuele spanning in combinatie met heftige woede (of formele onverschilligheid) is nog tot daar aan toe – storender wordt het wanneer Abbi met gegronde redenen bang voor Philip wordt. De bewijzen duiken overal op dat de kans dat hij haar iets aan zal doen om haar dood (die hij ook voorspeld heeft) te bespoedigen groter wordt. Toch blijft Abbi in de villa wonen, ondanks haar herhaaldelijk gemaakte plannen om te vertrekken.

Verloren mensen is zonder twijfel een spannende roman. Met name naar het einde toe, wanneer duidelijk wordt waartoe Philip allemaal in staat is. Maar de manier van beschrijven, met onsamenhangende en soms ook absurde scènes die elkaar snel opvolgen, legt over alle gebeurtenissen een sluier van ongeloofwaardigheid.


Eerder verschenen op Recensieweb


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.