De trek van Mexicanen naar de VS
Waarom ben je naar de VS gekomen? – Omdat ik ergens wilde aankomen!
In de zomer van 2014 woont Valeria Luiselli, samen met haar man, de schrijver Álvaro Enrigue en kinderen, in New York. Ze hebben op dat moment nog een tijdelijke status, omdat ze vanuit Mexico naar de VS zijn gekomen, en hebben een green card (werkvergunning) aangevraagd. Vanwege de lange tijd die de complexe procedure in beslag neemt, besluiten ze met de auto naar de grens met Mexico te rijden. Ze rijden nu als het ware ’tegen de stroom in’ richting de obstakels aan de grens.
Onderweg wordt de grootte van het vluchtelingenprobleem steeds zichtbaarder. Ze verzamelen kranten uit de regio, luisteren voortdurend naar de radio en zoeken op internet naar informatie over de verontrustende toestroom van minderjarige migranten bij de grens met Mexico. De kinderen zijn veelal op de vlucht met een coyote (mensensmokkelaar) die het kind voor een aanzienlijke som de grens over brengt. Anderen reizen met broer of zus, vrienden of minderjarige familieleden. Soms zijn de ouders al in de VS. De risico’s voor de kinderen zijn hoog. Er is onderweg kans op ontvoering en vanwege de kans op verkrachting gebruiken meisjes uit voorzorg anticonceptie. De aantallen verdwijningen, martelingen en moorden zijn niet in kaart te brengen.
“De grensstreek van Mexico en de verenigde Staten is één groot massagraf en de migranten die in dat deel van ons continent sterven, worden simpelweg ‘woestijnbotten’ genoemd – de term die Sergio González Rodriguez gebruikte toen hij het had over de vermoorde vrouwen in en rond Ciudad Juárez, waarmee hij wellicht het toekomstige lot van de vele anderen voorzag.”
Eenmaal over de grens geven de kinderen zich aan bij Border Patrol. Ze worden drie a vier dagen in de icebox geplaatst, een detentiecentrum waar het onmenselijk koud is en waar een ijzige wind doorheen wordt geblazen “opdat het buitenlandse vlees niet te snel bederft”. Daarna gaan ze naar een tijdelijke opvang waar er naar familie wordt gezocht, waarna de aliens, zoals ze worden genoemd, naar de rechtbank gaan ter verdediging van een uitzettingsbevel.
Immigratiedienst
Bij terugkomst in New York gaat Luiselli aan de slag als vrijwillige tolk bij de immigratiedienst. Haar taak is het invullen van een intakeformulier voor minderjarige migranten die zonder begeleiding van een volwassene asiel aanvragen. Aan de hand van de antwoorden op de vragen zal er een beslissing worden genomen, of het kind kan blijven… of niet.
Ten tijden van Obama is het Priority Juvenile Docket in het leven geroepen, wat inhoudt dat de kinderen nog maar drie weken de tijd hebben om een advocaat te zoeken, wat zelden lukt, ook omdat er vaak onvoldoende financiële middelen zijn. Luiselli worstelt zich vele malen, samen met een migrantenkind, door de veertig vragen van de lijst. De antwoorden zijn veelal schrijnend, confronterend en bovenal vaak veel te lang voor de kleine ruimte die ervoor beschikbaar is op de lijst. Vele verhalen van de migranten hoorde ze aan. Als tolk staat ze ook in de rechtbank de kinderen bij.
Wanneer Luiselli de kans krijgt om aan Hofstra University les te geven, krijgt ze alle vrijheid om haar lessen zelf in te vullen, zolang ze maar Spaans met de studenten praat. Ze besteedt aandacht aan de crisis van de ongeregistreerde minderjarigen, er volgen discussies en de betrokkenheid wordt zó groot dat een groepje studenten Engelse lessen en sportevenementen gaat organiseren voor de minderjarige vluchtelingen. Zou het mogelijk blijken dat de politiek zich hierdoor achter de oren gaat krabben en de ogen hiervoor niet meer zal sluiten?
Haar vijfjarige dochtertje stelt haar vaak de vraag:
“Hoe eindigt het verhaal van die kinderen nou?”
“Ik weet nog niet hoe het eindigt,” zeg ik meestal.
“Nu zijn we in 2017 aanbeland en heb ik eindelijk een greencard, en de wereld staat zo fucking op zijn kop dat Trump op een of andere manier president van de Verenigde Staten is geworden, en president Enrique Peña Nieto het hele Mexicaanse landschap – dat voorheen aan flarden lag – zo heeft weten op te lappen dat het een WELKOM-deurmat is geworden voor de entree van Trumpland.”
Luiselli neemt in dit belangrijke essay geen blad voor de mond en ze laat haar frustratie, verdriet en onmacht duidelijk klinken in haar heldere teksten. De beschrijvingen laten de lezer voelen dat het geen ver-van-mijn-bed-verhaal is, maar daadwerkelijk een crisis die de aandacht behoeft en waarvoor er op het politieke vlak naarstig naar oplossingen gezocht dient te worden. De auteur heeft, in klare taal, een waardevol document geschreven dat snoeihard aankomt, maar dat het waard is om wijd verbreid te worden. In de VS wordt het “de eerste must-read van het Trump-tijdperk” genoemd.
Vertel me het einde geeft zó duidelijk weer wat er mis is, dat de realiteit je onthutst dat er op een dergelijk schrijnende en bureaucratische manier wordt gesold met de jongeren die zo graag “ergens willen aankomen”.
Over de auteur
Valeria Luiselli (Mexico-Stad, 1983) is de dochter van de eerste Mexicaanse ambassadeur in Zuid-Afrika. Ze werkt op dit moment aan een doctoraat vergelijkende literatuurwetenschappen aan Columbia University. Eerder werk:
– Valse papieren, 2010
– De gewichtlozen, verscheen in Nederland in 2014
– De geschiedenis van mijn tanden, verscheen in Nederland in 2015
—
Eerder verschenen op Met de neus in de boeken
