Keuzes leren maken met Ignatius van Loyola
De schrijver
[Recensie] De Vlaamse internetpastor Nikolaas Sintobin (Brugge, 1962) werd in 1989 jezuïet, na een korte loopbaan als advocaat. Hij is webmaster van ignatiaans geïnspireerde websites en actief blogger. Het internet beschouwt hij als ‘een heerlijke trampoline om het christelijk geloof in de wereld aan te bieden’. Die wereld bekijkt hij door de ‘leesbril’ van de ignatiaanse spiritualiteit. Hij was geestelijk begeleider in de EO-serie Op Zoek naar God.
Thema
In Vertrouwen op je gevoel draait het om iets wat we de hele dag door doen, maar waarin we nauwelijks scholing krijgen: keuzes maken en in hoeverre je daarin kunt afgaan op je gevoel. In praktijkvoorbeelden op vrijwel elke pagina, licht cartoonesk geïllustreerd door Paris Selinas, beschrijft Sintobin de wirwar rond keuzes maken. Wat te doen als je niets meer voelt voor je partner, of als iets goed voelt dat toch fout blijkt en andersom, of bij angst en twijfel? Nu blijkt dat de Spaanse Ignatius van Loyola (1491-1556), oprichter van de katholieke jezuïetenorde, over deze kunst van het onderscheiden al een handboek schreef: Geestelijke oefeningen.
Sintobin, die ooit ‘de tien bovenste centimeter van zijn lichaam’ het belangrijkst vond, maakte zich deze kunst eigen en beschreef in dit boekje de weerslag van jaren ervaring en studie. Hierin is zorgvuldig al het jargon over ‘goede en kwade geesten’ en ‘zonde’ omgezet in hedendaagse, zeer eenvoudige taal. Ignatiaans onderscheiden is als het besturen van een zeilboot op groot water bij stevige wind. De richting van de wind is als de stem van het hart, het diepste verlangen dat de boot in beweging zet. De zeiler is het verstand dat richting en windkracht inschat om die optimaal te bespelen. Het roer is de wil die beslist over richting en moment van vertrek. Bij voluntarisme staat de wil voorop. Zonder “zich ten dienste te stellen van het verlangen dat het verstand in het hart heeft onderscheiden” leidt dit vaak tot een impasse.
Uitwerking
Leren onderscheiden vereist allereerst oefening in leren luisteren en aanvoelen van gevoelens, met een ‘voorkeursaandacht voor vreugde’, een basishouding van vertrouwen, openheid en niet weten. Een keuze maken vergezel je met aangelegde ‘dossierkennis’ door het verstand, bevestiging en de ‘nasmaak’. Leef bijvoorbeeld eens een week alsof keuze A is genomen en een week met keuze B. Hoe voelt dat? Vervullend of leeg? Cruciaal hierin is de ignatiaanse terugblik of het bewustzijnsonderzoek. Moment en duur verschilt per persoon maar de volgorde ligt vast: stil worden, dank (wat gaf vreugde en voldoening?), sorry (wat zijn schaduwzones?) en alsjeblieft (waar richt je de aandacht op?). In bijzondere situaties raadt Ignatius het tegenovergestelde aan van wat je spontaan zou doen. Sla niet door als je boos of in de zevende hemel bent, houd angst en bekoring niet verborgen, geef goede twijfel de ruimte, zet een probleem soms in de koelkast en besef dat je altijd een keuze hebt.
Treffende passage
“Onderscheidend in het leven staan, naar het voorbeeld van Ignatius, maakt dat je leert steeds meer gevoelig te worden voor Gods aan- of afwezigheid en dat je je daardoor laat leiden.”
Redenen om het boek niet te lezen
Sintobin beoogt een breed publiek en geeft aan wanneer hij specifiek voor ‘christenen’ schrijft. Hij blijkt met ‘christenen’ te doelen op wie wil leven ‘naar wat God voor hen verlangt’, uitgaande van een scheppende God aan het roer met een doel voor ieder mens, te ontdekken met Gods hulp. Prima, maar deze basis is nauwelijks specifiek te maken, ademt misschien meer dan Sintobin beseft door alles heen en vraagt een groot onderscheidingsvermogen in wat toepasbaar is voor wie ruimer, niet of strikter gelooft. Bijvoorbeeld: je diepste verlangen zou samenvallen met Gods wil. Dat is in veel orthodox-protestante kringen niet het geval, met alle gewetensnood tot gevolg. Wat dan? Hier gaat Sintobin volledig aan voorbij.
Redenen om het boek wel te lezen
Wie zich hier niet al te veel aan stoort, haalt er toch aardig wat praktische tips uit en krijgt meer bewustzijn over keuzeprocessen.
—
Eerder verschenen in Trouw
