"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vliegen

Zaterdag, 2 april, 2022

Geschreven door: Paulien Weikamp
Artikel door: Jaap Friso

Umut wil het zo graag goed doen

[Recensie] “Mama zei dat je ongeluk brengt, ” zegt zijn oudere broer Ömer tegen Umut. “Zonder jou zou Ilyas nog gewoon Ilyas zijn.” In al zijn wijsheid voegt hij er aan toe: “We weten allemaal dat ze gelijk heeft”. Een vileine mokerslag voor een 15-jarige jongen die de pech aan zijn kont heeft hangen. In de eerste week van de zomervakantie rijdt Umut de auto van zijn vader in de prak en dat is nog maar het begin van de ellende.

Umut woont met zijn beide broers en zijn Turkse vader en Nederlandse moeder in een flatwijk waar de politie kind aan huis is. Het milieu is raak getypeerd en heeft het rauwe realisme uit de boeken van Derk Visser. Opa verstootte zijn dochter toen ze met een Turk trouwde. De vader praat alleen Turks met zijn zoons als mama het niet mag horen. Umut’s oudere broer is een studiebol die Griekse mythes leest en binnenkort naar de universiteit gaat. Tweelingbroer Ilyas is gehandicapt geraakt bij een ongeluk waarvan de details door het verhaal heen in flashbacks worden onthuld. Umut hangt veel met zijn maten op het pleintje, tot ergernis van zijn moeder. Het gezin is ondanks alle sores hecht maar Umut voelt zich het zwarte schaap, en dat is begrijpelijk.

Hij doet zijn best maar het is tegen wil en dank. Met een baantje bij de plantsoenendienst probeert hij bij te dragen aan een nieuwe auto. Het levert weinig op en hij wordt ook nog eens gechanteerd door criminelen. Maar er is wel dat meisje met het rode haar en ogen van verschillende kleur, dat hem betovert. Ook al praat ze niet.

Vliegen is het bijzondere debuut van Paulien Weikamp, een boek dat een betere cover en titel had verdiend.  Weikamp heeft taal gevonden die past bij het pleintje en schreef een filmisch boek over een jongen die het zo graag goed wil doen maar zich steeds verder in de nesten werkt. Ze maakt van Umut een jongen van vlees en bloed, de lezer gaat mee in zijn domme maar begrijpelijke acties en in zijn angst, verdriet en schuldgevoel.

Dans Magazine

Weikamp bouwt de spanning subtiel op, mede door de sterke flashbacks. Umut komt in een trechter terecht waardoor hij “een grens dreigt over te gaan om voorgoed geen goed mens meer zal zijn.” Het meest geslaagd is de beschrijving van de relatie tussen de Umut en zijn gehandicapte tweelingbroer Ilyas, die moet leven in een kapot lijf en zich niet verstaanbaar kan maken. Toch is er nog iets van de band in tact, wat op een liefdevolle en ontroerende manier naar voren komt. Ze voelen zich net zo in elkaar gebeukt en alleen.

Vliegen is een sterk debuut en maakt, dat zeggen we dan, nieuwsgierig naar meer. En in dit geval is het echt zo.

Eerder verschenen op Jaapleest