"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vogel kan niet vliegen

Dinsdag, 15 juli, 2008

Geschreven door: Anna Threes
Artikel door: Laura Starreveld

Film wordt boek

Fairland, een dorpje midden in een verlaten woestijn. Bijna alle mannen uit het dorp werken in de diamantmijn, de vrouwen blijven thuis. In het dorp staat het Paradise Hotel, waar Melody de dagelijkse leiding heeft, een hardwerkende, soms bitse vrouw die sinds de dood van haar man alleen woont met haar dochter June. Die is in alle opzichten het tegenbeeld van haar moeder. Ze is onbezorgd en laat zich leiden door haar eigen verbeelding. Melody daarentegen heeft alle hoop op geluk laten varen; geluk bestaat voor haar niet meer. Haar leven draait alleen nog maar om hard en gedisciplineerd werken en ze houdt hierbij graag de touwtjes in handen. June vindt wel het geluk. Ze wordt verliefd op een muzikant, Scoop.

Te lang wordt in Fairland geen nieuwe diamant van formaat gevonden en bij gebrek aan inkomsten besluit Beck, de eigenaar van Paradise Hotel, zijn hotel te verkopen. Elders koopt hij een nieuw hotel en Melody en haar dochter mogen mee om er te wonen en werken. June weigert en staat op de dag van vertrek in een trouwjurk recht tegenover haar moeder. Melody vertrekt, alleen.

Jaren en vele onbeantwoorde brieven later krijgt Melody een telefoontje. June is dood. Ze reist terug naar Fairland, of wat daarvan over is. Haar overleden dochter blijkt een zoon te hebben, River, van tien. Melody probeert haar kleinzoon en zijn vader voor zich te winnen, in de hoop haar fout van tien jaar geleden goed te maken. En dat gaat niet zonder slag of stoot.

Het verhaal van Vogel kan niet vliegen wordt vanuit wisselende perspectieven verteld. Meestal is het vertelperspectief menselijk, een enkele keer is het huis van Melody en June aan het woord. Dit laatste perspectief wekt vooral irritatie op; zijn we in een kinderverhaaltje beland waar ook de dingen kunnen spreken? Het maakt de roman ongeloofwaardig.

Boekenkrant

Naast het huis is het perspectief vaak dat van Melody, soms dat van June, Scoop, River of zelfs Stone, de plaatselijke kruidenier. Hoewel Threes Anna probeert haar personages goed te beschrijven – de verbitterde Melody, de onbezonnen June – komen ze niet goed uit de verf. Melody, June, Scoop en River krijgen geen karakter. Door de vele en snelle perspectiefwisselingen krijg je geen inzicht in hun gevoelens en gedachten. Je krijgt hier simpelweg de tijd niet voor. De roman telt 235 pagina’s en binnen die pagina’s krijgen de hoofdpersonen niet voldoende ruimte om los te komen van het papier en mensen van vlees en bloed te worden. Hoe heftig de gebeurtenissen soms ook zijn, door het ontbreken van psychologische diepgang blijft ook het verhaal aan de oppervlakte. Dat is zonde want op zichzelf biedt het verhaal voldoende stof voor een boeiende en pittige roman.

Anna expliciteert bovendien dingen waar dat niet nodig is. Dat ontneemt je als lezer de magie van je eigen verbeelding, het vermogen om zelf lacunes in het verhaal op te vullen waardoor aan het einde een mooi, afgerond geheel tot stand te komt. Zo wordt tussen de regels al snel duidelijk dat June zwanger is, even later wordt dit nog eens expliciet gezegd. Dit getuigt van weinig vertrouwen in de lezer en wekt vooral, wederom, irritatie op.

Vogel kan niet vliegen is het boek van een film, eveneens geschreven en geregisseerd door Threes Anna. The bird can’t fly werd bekroond met de filmprijs van de stad Utrecht voor het beste regiedebuut van 2007. Waar een film gebruik maakt van beelden en acteurs om personages en het verhaal tot leven te laten komen, heeft een romanschrijver alleen pen en papier tot zijn beschikking. Maar net als in een film moeten ook in een roman de personages geloofwaardig zijn en tot leven komen, om zo het verhaal diepgang te geven en te waken voor oppervlakkigheid. Threes Anna is dat met dit boek niet gelukt.

Door de vele perspectiefwisselingen krijgen zowel de personages als het verhaal niet de tijd en ruimte om los te komen van het papier en het voorstellingsvermogen van de lezer aan te spreken. De roman blijft oppervlakkig en irriteert te vaak. Daarmee doet Anna geen recht aan het op zichzelf heftige verhaal. Misschien is de film wel de moeite waard – hij werd niet voor niks bekroond – de roman is dat in ieder geval niet. Bekijk de film en oordeel daarover zelf, maar laat de roman Vogel kan niet vliegen liever voor wat hij is.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.