"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Vredestichters

Woensdag, 22 januari, 2020

Geschreven door: Margaret MacMillan
Artikel door: Bert Overbeek

De verdragen van Versailles en Parijs 1919

[Signalering] Honderd jaar geleden werden in Parijs de verdragen uit onderhandeld die na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog een tijdperk van vrede in Europa en daarbuiten moesten vestigen. De leiders van de vier grote winnaars van de oorlog hadden de eerste zes maanden van 1919 nodig om de voorwaarden van de vredesverdragen en nieuwe grenzen in en buiten Europa vast te stellen.

Het resultaat is vaak verguisd. Vooral de vrede van Versailles met Duitsland, waarin Duitsland als enige verantwoordelijke voor de oorlog werd aangewezen en daarom aanzienlijke territoria verloor en veroordeeld werd tot enorme (maar nog niet vastgelegde) herstelbetalingen, is vaak bekritiseerd. De afspraken zouden voor sterke ressentimenten hebben gezorgd en zo hebben bijgedragen aan de opkomst van het nationaalsocialisme.

MacMillan oordeelt in haar opnieuw in vertaling uitgegeven klassieker uit 2001 mild over de verdragen. Uitgebreid bespreekt zij de onderhandelingen die door onderlinge verdeeldheid van de betrokkenen vaak buitengewoon moeizaam verliepen. Maar het waren vooral de geopolitieke omstandigheden die hun taak bemoeilijkten. Het Oostenrijkse keizerrijk en het Ottomaanse Rijk waren uit elkaar gevallen. De verschillende bevolkingsgroepen die, zoals in Midden-Europa, door elkaar woonden, streefden naar eigen staten of uitbreiding van hun al bestaande staten. De oorlogen hierover waren tijdens de conferentie in volle gang. Hier voor alle partijen aanvaardbare grensregelingen treffen, was een schier onmogelijke opdracht. Daarbij ontbrak het de onderhandelaars vaak ook aan informatie, bijvoorbeeld over de toestand in het revolutionaire en door burgeroorlog verscheurde Rusland. MacMillan: “Gedurende de conferentie wisten de vredestichters evenveel over Rusland als over de achterkant van de maan.”

Boekenkrant

Eerder verschenen op Geschiedenis Magazine