De nieuwe glorie van een verlopen zanger
Wat doe je als je als Nederlandse has-been zanger de opdracht krijgt om in Afghanistan een openbare executie uit te voeren? Het is die bijzondere vraag die Jerry Goossens in zijn roman Vreeland stelt. De hoofdpersoon, Brendan Thomas Vreeland, is de ongelukkige die voor het antwoord mag zorgen.
Brendan heeft in de jaren tachtig maar een grote hit gehad – ‘Leap of Faith’- en is daarna afgegleden naar een roemloos bestaan. Levend van de royalty’s van dit nummer droomt hij van een comeback. Het is deze droom die een bizarre reeks gebeurtenissen in gang zet. Met bijtend sarcasme beschrijft Goossens de wereld van de tobbende Brendan die zijn best doet aansluiting te vinden bij de TMF-jeugd. Alle representanten van die wereld komen langs, de manager Harry, de soapies, de BN-ers en het journaille. In zijn danstent Planet Fame bespreekt Harry met Brendan zijn nieuwste zangeresje.
‘“Meike Edelkoorts?” liet Brendan zich ontvallen. “Dé Meike Edelkoorts?”
“The one and only. De studiojongens hebben buitengewoon genoten van de manier waarop zij vanmiddag met haar opgespoten tietjes stond te zwaaien. Ze zong als een pad in barensnood, maar haar borsten maakten een onuitwisbare indruk.”’
Tot ieders verbazing blijft Brendan hangen aan dit soapsterretje Meike. Het krikt zijn ego aardig op, maar net als hij zich weer een beetje vent en dus weer een beetje goed begint te voelen belt zijn zus Moira: haar zoon, ontwikkelingswerker Victor, is in Afghanistan vermoord. De daders worden ter dood veroordeeld. Voor Moira is dat echter niet voldoende. De sharia van de Taliban – die in het verhaal nog in Afghanistan aan de macht zijn – schrijft voor dat een mannelijk familielid van de vermoorde de executie uitvoert, anders is het vonnis nietig. Een vrouw mag het niet, anders had Moira het zelf gedaan. Nu eist ze dat Brendan deze taak op zich neemt.
Hoewel verbijsterd door dit verzoek biedt Brendan geen weerstand, hij gaat naar Afghanistan, vergezeld door Meike. In Kaboel bereikt hij een onverwacht en ongekend nieuw hoogtepunt als zanger.
In de genoemde sarcastische stijl is Goossens op z’n best, met verve schetst hij de scherpe kanten van de glamourwereld. Aanvankelijk houdt hij hiermee de lezer in de greep maar na enige hoofdstukken wordt het wel wat vermoeiend: de stijl is aardig, maar de karakters zijn van bordkarton. Hij probeert de personages nog wel iets van diepte te geven die tot verder lezen uitnodigt, maar helemaal overtuigend wordt het niet. Mensen van vlees en bloed tekenen is niet het sterkste punt van Goossens, zijn stekeligheid dringt zich steeds naar voren. Overdonderd door het nieuws van zijn neef brengt Meike Brendan naar huis:
‘Diep in gedachten verzonken hoorde hij niet dat Meikes plaatje op de autoradio te horen was nadat het door een roedel hinnikende deejays met een vernederende grap was aangekondigd. Pas toen Meike zichzelf met een venijnige flick of the wrist het zwijgen had opgelegd, schrok hij even op uit zijn geestelijke isolement.’
Door het overheersend sarcasme blijft het boek hangen op karikaturaal niveau en leidt het aan een gebrek aan inhoud. Het is nauwelijks voor te stellen dat Brendan geen gewetensproblemen heeft met de doodstraf en, opgezweept door de publieke opinie, zonder bezwaar naar Kaboel vliegt. Toch is dat wat er gebeurt.
Ook de vele losse verhaallijnen doen het boek geen goed. De alwetende verteller schept, door de lezer een blik in de gedachtewereld van de bijpersonages te gunnen, verwachtingen die hij niet inlost. We lezen wel hoe Moira in haar jeugd nuchter tegen de wereld aankijkt, maar de vraag die onvermijdelijk ontstaat, waarom zij verbitterd geraakt is, blijft onbeantwoord. Ook de verhaallijn van Meike loopt dood. Goossens maakt aannemelijk dat achter de façade van de bimbo een onzekere vrouw schuilgaat, die in het islamitische Kaboel een eigen ontwikkeling door maakt. Maar dan verdwijnt ze plotseling uit het boek, zonder dat haar verhaallijn wordt afgemaakt.
Zijn het niet de romankarakters die nadenken over het dilemma waar Brendan voor staat, met de gebeurtenissen biedt Goossens de lezer hiertoe wel de mogelijkheid. Vooral als hij beschrijft hoe de onderbuik van Nederland opscheurt als bekend wordt dat Brendan een executie gaat uitvoeren. Want zo is het blijkbaar, iedereen neemt voetstoots aan dat hij ook daadwerkelijk het doodvonnis zal voltrekken. Plots staat Brendan volop in de belangstelling. In een soort DWDD-show is het een Rita Verdonk-achtige politica die hem aanmoedigt en hem als een representant van de daadkrachtige mens neerzet, als een jongen van stavast. Het is Goossens vergeven dat de tijd problematisch is, het verhaal speelt rond de eeuwwisseling, terwijl de gretigheid waarmee het Nederlandse publiek op de doodstraf duikt meer past in het huidige Nederland van Wilders. Zijn thematiek wordt er niet minder venijnig om.
