Eén grote opbeurende preek
Recensie van Timothy Radcliffe: Waarom ik christen ben.
De schrijver
Timothy Radcliffe (1945) is lid van de orde der Dominicanen, de kloosterorde die dit jaar maar liefst 800 jaar bestaat. Deze orde is van oudsher gericht op studie en verkondiging, vandaar dat het ook wel de predikorde (ordo predicatorum) genoemd wordt. Officieel dienen we de auteur dan ook Timothy Radcliffe O.P. te noemen en u weet nu waar dat voor staat.
Radcliffe studeerde en doceerde theologie in Oxford en schopte het tot provinciaal (landshoofd) van de Dominicanen in Engeland en werd zelfs magister-generaal, wereldwijd hoofd van de orde. Nadien is hij nog altijd een geliefd spreker en schrijver die de hele wereld rondreist.
Thematiek
“Waarom zou je christen zijn?” vroeg een vriend aan Radcliffe. “Waar draait het om als je christen bent? Wat heeft het voor zin?” Tijdens het gesprek dat volgde, bleven de goede vragen maar komen. “Wat levert het je op, wat heb je eraan?” Zoals wel vaker gebeurt met dit soort vragen, inspireerde het tot het schrijven van een heel boek.
Het is nogal moeilijk samen te vatten hoe Radcliffe nu precies antwoord geeft op die vragen. Maar een aantal rode draden zijn er wel. De auteur doordenkt verschillende thema’s vanuit de eucharistie, vanuit het lijdensverhaal en de opstanding van Christus. Door dat centrale verhaal heen weeft hij de draden van onze menselijke ervaring, die vol lijden en mislukking zijn, maar die ook opgenomen kunnen worden in het verhaal van God, dat uiteindelijk een verhaal van glorie, vervulling en blijdschap is, of noem het gewoon ‘leven’. En met zo’n lange, ietwat te beladen zin verknal ik al weer wat Radcliffe in dit boek met oneindige verhaaltjes en anekdotes simpel en licht weet te houden. Samen te vatten is het eigenlijk niet, maar je wordt er ongelofelijk blij van. Of zou dat soms zijn wat ze bedoelen met ‘het evangelie’?
Belangrijk kenmerk
Diepe theologische reflectie omzetten in een betoog met een uiterst lichte toets. Dat is één van de verdiensten van het boek. Het boek is wel degelijk vrucht van grote eruditie, zoals van een lid van de predikorde verwacht mag worden. Zo is Radcliffe’s denken diepgaand beïnvloed door Thomas van Aquino, de grote theoloog van de Dominicanen. Taai of redeneerderig wordt het daardoor echter nergens. Het boek is vol van het besef dat God zelf een mysterie is waaraan wij verwonderd deelhebben, uit wie wij voortkomen en naar wie we op weg zijn. En dan heb je Thomas dus gewoon heel goed begrepen. Deze verbinding van oer-katholiek gedachtegoed met dezelfde toets van lichtheid en eenvoud deelt Radcliffe met illustere landgenoten als G.K. Chesterton, J.R.R. Tolkien en C.S. Lewis. Zijn boek is dan ook helemaal in hun stijl en ‘sfeer’ geschreven.
Mooiste zin
Ik pluk één stukje tekst, maar het hadden er honderd andere kunnen zijn: “Iemand kan zeggen: ‘God is liefde’. Maar deze uitspraak heeft alleen zin als hij wordt gedaan in de context van een gemeenschap die, zij het met eindeloos vallen en opstaan, liefheeft. Als we zeggen dat Jezus is opgestaan uit de dood en er is geen teken van opstanding in ons leven, dan kunnen we blijven praten over de opstanding tot het koninkrijk komt, maar onze woorden zullen niets betekenen.”
Reden om dit boek niet te lezen
Radcliffe schrijft net iets te anekdotisch. Hij dist zo verschrikkelijk veel verhaaltjes en citaatjes op dat je soms wilt zeggen: “Maar wat is je punt nou, Timothy?”
Verder is het wat flauw: dit boek is in 2007 al eens eerder uitgegeven onder de titel Waar draait het om als je christen bent?. Ik voelde me lichtelijk genept, want deze uitgave is dus oude wijn in nieuwe zakken. Maar zoals u weet zegt dat natuurlijk nog niets over de kwaliteit van de wijn.
Reden om dit boek wel te lezen
Radcliffe biedt een knappe combinatie van eruditie, verbondenheid met de traditie, lichtheid, warmte, mildheid, oog voor het kwaad in de wereld en onverwoestbare hoop op het goede. Het is één grote opbeurende preek, vol theologie en cultuuranalyse. Een boek met een warm kloppend theologisch hart. En het dan licht houden! Dat kunnen alleen de hele groten.
—
Eerder verschenen in Trouw
