"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Wat het hele dorp wist

Zaterdag, 14 mei, 2022

Geschreven door: Hanneke de Jong
Artikel door: Rita Pontororing

“Eigenlijk zijn er twee beginnen”

[Recensie] “Eigenlijk zijn er twee beginnen”. Mooier kan een intro van een boek niet zijn. De grootvader van de zestienjarige Lion vertelt dit aan zijn kleinzoon Lion. Met z’n drieën bezoeken ze Friesland. Lion, zijn moeder en zijn grootvader.
Opa heeft nooit willen praten over zijn verleden.

Zoals we wel vaker horen, is het praten over wat mensen meegemaakt hebben in de oorlogsjaren moeilijk. Lion heeft vaak gevraagd aan zijn opa om te vertellen over hoe hij is opgegroeid in Friesland. Het antwoord bleef altijd uit. Nu zijn ze dus in Friesland waar zijn grootvader is opgegroeid. Na de Tweede Wereldoorlog is Opa met zijn gezin naar Israël getrokken. Lion zit boordevol vragen.

Heel bijzonder is de verhaallijn die Hanneke de Jong creëerde om Lion een sfeer te bieden waarin hij in openheid en wederzijds vertrouwen in gesprek kan met zijn grootvader. De kleinzoon maakt als schoolopdracht een film over hem.

De rol van zijn grootmoeder als een soort steuntje in de rug, heeft De Jong knap verweven in het boek. Op de achtergrond steunt Lions grootmoeder haar man. En met videocall moedigt grootmoeder haar kleinzoon aan als er een moment is dat Lion twijfelt.

Boekenkrant

Lions moeder wil dat haar zoon de vragen stelt, ze hoopt door deze setting dat ook zij achter antwoorden komt. Toch is er een moment dat zij het te kwaad krijgt. Lion speelt daar ook een kleine rol in met zijn aandacht voor zijn moeder.

Mooi is te lezen hoe door het stellen van vragen Lion ook aan gaat voelen hoe hij dat moet aanpakken en bovenal dat hij af en toe moet stoppen met vragen stellen. Er zijn momenten dat Lion stil valt want dan vertelt opa uit zichzelf.

Gaandeweg het boek kom je als lezer erachter dat heel het dorp wist dat Opa, eigenlijk niet Loekie heet. Als Opa daar achter komt, begint voor hem het “tweede begin”. Als lezer voel je met Opa mee als hij vertelt over wat hem is overkomen. Het hele dorp wist over de achtergrond van Loekie, behalve Loekie zelf. “Ach, nee joh, hij is een Jood, dat weet je toch!” schreeuwde Hylke, toen Loekie voor het eerst geconfronteerd werd met zijn andere naam Louis Godschalk.

Er komen dan beelden boven dat mensen hem Jood, Joodje, Jodenjong noemden. Toen snapte hij dat niet. Nu kreeg hij op een wrede wijze te horen dat hij Louis Godschalk heette.  Opa zwijgt, zijn handen liggen bevend op tafel.

Lion voelt woede opkomen maar dat is geen goede reactie vindt hij zelf. Hij vraagt daarom: “Die Hylke, grootvader, die zei dat u Joods was, hoe wist hij dat?” Opa wil eerst rusten en tegen het middaguur begint hij weer te vertellen.

De Jong heeft met Wat het hele dorp wist een gevoelig boek geschreven waar vooral ook naar boven komt dat er een warme band is tussen de gezinsleden in hoe ze elkaar steunen in vraag en antwoord.

De laatste twee zinnen in het boek zijn hartverwarmend. Prachtig geschreven. Vooral ook een verhaal dat voor jongeren is geschreven.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur:

Wat het hele dorp wist