Een boeiende, ontroerende en realistisch geschreven roman
[Recensie] In 1956 rondt Boris Pasternak, een geliefde Russische schrijver en dichter, de roman Dokter Zjivago af. Er wordt door literatuurliefhebbers reikhalzend naar uitgekeken, maar de Russische regering probeert uit alle macht de publicatie te voorkomen vanwege de kritische toon met betrekking tot de politieke situatie. Die kritiek is niet overdreven; Rusland heeft zo zijn eigen methodes om mogelijke tegenstanders van het systeem de mond te snoeren. Zo worden Boris Pasternak en zijn minnares Olga voortdurend in de gaten gehouden en brengt Olga zelfs jaren in de gevangenis door, vanwege haar betrokkenheid bij het boek en haar weigering om haar geliefde te beschuldigen van landverraad. Het manuscript wordt het land uit gesmokkeld en in Europa gepubliceerd, waar het boek een groot succes wordt en zelfs leidt tot verfilming. In Rusland is het evenwel nog steeds verboden literatuur.
De CIA wil dat Russische lezers eveneens de kans krijgen om het boek te lezen (ook niet slechts vanuit de goedheid van hun hart, het is een cultureel wapen in de Koude Oorlog strijd) en geeft twee talentvolle vrouwelijke medewerkers, de flamboyante Sally en de mysterieuze Irina, opdracht om het gedrukte boek illegaal in Rusland te verspreiden.
Wat we niet vertelden schetst een boeiend en tegelijkertijd gruwelijk tijdsbeeld van hoe het is om te leven in Rusland tijdens een totalitair regime; angst blijkt een effectief middel om ervoor te zorgen dat de mensen hun trouw zweren aan de regering en geen dingen doen die de regering imagoschade oplevert. De consequenties zijn te groot om risico’s te nemen.
Dat doen Boris en zijn geliefde Olga echter wel. Ze blijven hun leven lang een relatie onderhouden, maar kunnen niet samenwonen omdat Boris al getrouwd is en zijn gezin niet wil achterlaten. Voor Boris is schrijven zijn leven en dat gaat voor alles, zelfs als Olga uit liefde voor hem offers maakt/brengt waarvan zij eigenlijk al weet wat de gevolgen zullen zijn. Olga gelooft in de kracht van Boris’ werk en wil dat zijn werk gepubliceerd wordt, al slaat de twijfel soms heftig toe. De liefde tussen Boris en Olga is oprecht en gepassioneerd en houdt ondanks alle ellende op ontroerende wijze stand.
De andere verhaallijn gaat over de twee CIA-dames, die erop getraind worden om andere persoonlijkheden aan te kunnen nemen en op die wijze redelijk onopvallend geheime opdrachten kunnen uitvoeren. Ondanks hun belangrijke taak lopen zij in hun dagelijks werk er tegenaan dat het “a man’s world” is en dat er van vrouwen eigenlijk niet veel anders wordt verwacht dan trouwen en kinderen krijgen. Sally en Irina nemen daar echter geen genoegen mee.
Verschillende personen vertellen het verhaal en dat voegt een extra stukje spanning toe; door het steeds switchen van perspectief blijf je in afwachting van hoe het nu verder gaat met enerzijds Boris en Olga in Rusland en anderzijds Sally en Irina in Amerika. Omdat de hoofdpersonen heel realistisch worden neergezet, kun je je makkelijk met hen identificeren.
Over het verhaal in Rusland hangt een continue dreiging, dat is heel effectief gedaan. Ik vond het ook heel interessant om een blik te kunnen werpen in de wereld van de CIA gedurende een periode waarin de talenten van vrouwen slechts met mondjesmaat onderkend werden en daardoor onvoldoende benut.
De schrijfstijl van auteur Lara Prescott is prettig leesbaar; ze heeft oog voor detail, maar is niet langdradig en weet je werelden in te trekken waar je normaal gesproken niet makkelijk je weg in vindt. Een grappig detail is dat de auteur vernoemd is naar de vrouwelijke hoofdpersoon uit ‘Dokter Zjivago’.
Ondanks dat ik soms moeite had met het begrijpen van de grenzeloze liefde van Olga, die ook gevolgen had voor haar kinderen, vind ik Wat we niet vertelden een boeiende, ontroerende en realistisch geschreven roman over een andere tijd en een andere wereld. Een boek over de kracht van vrouwen. Vier sterren voor aardig wat uren leesplezier.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
